Op een plaquette in de noordbeuk van de Waalse Kerk staat de volgende tekst te lezen:

"Fondée en 1409; Restaurée en 1647; Agrandie en 1661; Rebâtie en 1816; Restaurée en 1891 par le troupeau Wallon et par ceux qui s'intéressent à son culte; Restaurée, ameliorée et renovée en 1991 et 1992"

Deze simpele jaartallen geven een beeld van de bouwgeschiedenis van de kerk. Maar de historie van de gebruikers van het gebouw is aanmerkelijk veelomvattender, en diep verweven met de geschiedenis van het geloof in Nederland en de omringende landen. Bijna twee eeuwen lang was het gebouw de kapel van het Paulusbroederklooster. Na de Alteratie van 1578 werd het overgedragen aan de Waalse Hervormde Gemeente, die het tot op de dag van vandaag beheert.

1. Van de oorsprong in 1409 tot de Alteratie in 1578

In het jaar 1409 wordt voor het eerst melding gemaakt van het Sint-Paulusbroederklooster, dat destijds een blok besloeg dat tegenwoordig begrensd wordt door de Oude Zijds Achterburgwal, de Spinhuissteeg, de Kloveniersburgwal en de Oude Hoogstraat.
Het Paulusbroederklooster was een lekenklooster: de kloosterlingen waren geen gewijde monniken, maar gewone burgers die een kloosterlijk bestaan leidden. Of er van de oorspronkelijke kloosterkapel uit 1409 nog veel over is, is zeer de vraag. In 1452 woedde er een grote stadsbrand, die vermoedelijk ook het Paulusbroederklooster gedeeltelijk verwoest heeft. In 1493 kregen de Paulusbroeders toestemming voor het bouwen van een kapel, die drie jaar later werd gewijd. Op de kaart van Cornelis Anthonisz uit 1544 (afbeelding hieronder) is te zien dat de kerk bestond uit een hoofdbeuk en een zijbeuk aan de noordzijde. Het klooster was aanvankelijk buiten de stad gebouwd, maar Amsterdam groeide snel, zodat het in 1544 al binnen de stadsmuren lag.

Vanaf 1550 raakte het bloeiende kloosterleven in verval, wat ongetwijfeld ook te maken heeft met de opkomst van het protestantisme. In 1578 moest Amsterdam, dat vanwege handelsbelangen steeds had vastgehouden aan de status quo, als een van de laatste steden in Noord-Nederland uiteindelijk zwichten voor de druk der omstandigheden: alle katholieke kerken en kloosters werden onteigend. Een groot deel van het kloosterterrein viel toe aan de stad, die er onder andere het hoofdkantoor van de VOC, het aan de kerk grenzende Oost-Indisch Huis vestigde. De Paulusbroederkerk werd ter beschikking gesteld aan de franstalige protestantse vluchtelingen uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk, en heette voortaan de Waalse Kerk, ofwel Eglise Wallonne.

Naar de volgende bladzijde>>

Naar het begin van de pagina
 

Terug naar Waalse Kerk