Verschenen in OORsprong, jg. 3, nr.1, maart 2002
Koninklijk Conservatorium:
175 jaar traditie, ontdekking, vernieuwing
Een pannenkoek moet je halverwege het bakken omkeren, en de
tweede kant valt altijd anders uit dan de eerste. Zo is het ook
met de boekuitgave die het Koninklijk Conservatorium te Den Haag
ter gelegenheid van zijn 175-jarig bestaan heeft doen
verschijnen. Het is een boek met een Januskop: twee voorkanten
zonder een achterkant, maar op de rug prijkt toch één titel:
Koninklijk Conservatorium: 175 jaar traditie, ontdekking,
vernieuwing. Daarmee is de inhoud van het geheel althans goed
samengevat.
De tweeslachtige inborst van dit boek, die zelfs tot uiting komt
in het gebruik van twee verschillende papiersoorten, is
veroorzaakt doordat het Conservatorium in 1977, bij het 150-jarig
bestaan, ook al eens zijn eigen geschiedenis in boekvorm heeft
belicht. Dat feestgeschrift was geschreven door John Kasander,
heette 150 jaar Koninklijk Conservatorium: grepen uit de
geschiedenis, en het was – en is – een prima verhaal. De redactie
van het huidige boek heeft dan ook besloten Kasanders werk niet
over te doen, maar het opnieuw uit te geven, in de beschreven
pannenkoekvorm. Het nieuw toegevoegde gedeelte, een collectief
werkstuk, beschrijft de afgelopen 25 jaar, aan de hand van 38
interviews met personen die in dat tijdsgewricht een sleutelrol
hebben gespeeld – een begrijpelijke keus, die echter ook zijn
keerzijde heeft.
Toen wat toen nog de Muziek- en Zangschool heette op 1 januari
1827 zijn deuren opende telde het instituut vier leraren en
vijftig leerlingen – aantallen die na een jaar reeds verdubbeld
waren. In 1900, het jaar dat de Muziekschool zich voortaan
'conservatorium' mocht noemen, waren het er tussen de 300 en 400.
Tegenwoordig verschaft het instituut onderwijs aan ruim 750
studenten.
De bloei van het conservatorium is voor een belangrijk deel te
danken aan de vaardige hand en het open oog van de diverse
directeuren, die tot op de dag van vandaag afkomstig zijn uit de
muziekpraktijk zelf. Dat gold voor de eerste directeur, H.P.
Lübeck, die er veertig jaar de scepter voerde, het gold voor
mannen als Johan Wagenaar, Hendrik Andriessen, Kees van Baaren en
Jan van Vlijmen, en het geldt evenzeer voor de tegenwoordige
directeur, de in 1986 aangetreden Frans de Ruiter. Door hun
toedoen is het KC uitgegroeid tot 's lands meest vooraanstaande
muziekopleiding, die ook internationaal hoog aangeschreven staat,
getuige het grote aantal buitenlandse studenten. De afdeling Oude
Muziek – waarvan de grondslagen al werden gelegd in 1947 – telt
tegenwoordig zelfs bijna geen leerlingen van Nederlandse komaf
meer.
In de afgelopen kwart eeuw zijn de ontwikkelingen nog sneller
gegaan dan ooit te voren. Het Conservatorium verliet het gehorige
en vervallen pand aan de Beestenmarkt en betrok een nieuw gebouw
aan de Juliana van Stolberglaan. Het Instituut voor Sonologie nam
er zijn intrek, er kwam een afdeling muziekregistratie, er werd
samen met het conservatorium van Amsterdam een Opera Academie in
het leven geroepen, en de door Van Vlijmen geïnstigeerde
componistenprojecten werden met kracht voortgezet. Bovendien
fuseerde het conservatorium in 1990 met de Koninklijke Academie
van Beeldende Kunsten.
De gebundelde interviews zijn prettig leesbaar en doen zeker
recht aan de veelzijdigheid van het KC. Het bezwaar van deze
'meerstemmige' geschiedschrijving is echter een hoge mate van
onoverzichtelijkheid, die makkelijk ondervangen had kunnen worden
door het opnemen van een lijstje met jaartallen en belangrijke
gebeurtenissen. Bij gebrek hieraan is het bijvoorbeeld
buitengewoon lastig om terug te vinden in welk jaar De Ruiter Van
Vlijmen opvolgde, of wanneer György Kurtág nu precies te gast was
in Den Haag.
Ook zal een aantal fotografen bijzonder bedroefd zijn dat de
vormgever de beeldkwaliteit van hun werk nagenoeg teniet heeft
gedaan door de foto's in hardblauw of zelfs oranjerood te laten
afdrukken. Maar afgezien van deze bedenkingen mag dit kloeke
boekwerk van beide kanten met waardering bezien worden.
Koninklijk Conservatorium: 175 jaar traditie, ontdekking,
vernieuwing, onder redactie van Emile Wennekes. Te verkrijgen via
het K.C. Den Haag, € 20,- Informatie: www.koncon.nl
© Frits van der Waa 2008
