Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant van 23 maart 1990, Kunst, recensie

CD's

Iannis Xenakis (Echange, Palimpsest, Waarg, Eonta) door het Asko Ensemble o.l.v. David Porcelijn. Attacca Babel 9054-1.

Het Asko Ensemble heeft wat met Iannis Xenakis. Al in mei 1967 speelde het toenmalige Amsterdams Studenten Kamer Orkest Achorripsis van de Parijse Griek. Uit het A.S.K.O. groeide in korte tijd het professionele Asko Ensemble, dat nergens zijn hand voor omdraaide. Behalve dan voor het maken van een plaat. Geld en tijd ontbraken.

Maar nu is dan ten langen leste (na twee inmiddels antiquarische en verramsjte lp's) de eerste cd van het Asko verschenen. Het is een monumentaal tribuut aan Xenakis, dat spreekt haast vanzelf, al had het ook Varèse, Ferneyhough, Carter of een andere onverbiddelijke componist van deze eeuw kunnen zijn. Maar die komen nog wel aan de beurt, want het Asko wil, tevens puttend uit zijn geluidsarchief, twee maal per jaar een cd gaan uitbrengen.

De plaat bevat vier stukken, van Eonta uit 1963 tot het speciaal voor het Asko gecomponeerde Echange uit 1989. Alle opnamen zijn gemaakt tijdens concerten, maar het enige wat daar op duidt is de intensiteit die alleen bij een live-optreden bereikt kan worden. De registraties zijn perfect, en het applaus, dat gelukkig nooit te vroeg uitbrak – omdat moderne muziek ècht spannend is –, is eraf gehaald.

Mits de luisteraar zich realiseert dat kwaliteiten als energie, kleur, dichtheid en evolutie belangrijker zijn dan melodie of herhaling, is de, muziek van Xenakis heel toegankelijk – al is het af te raden de stukken allemaal achter elkaar te consumeren.

Maar zelfs een onervaren luisteraar moet uit de voeten kunnen met het haast bezadigde Echange, om vervolgens gepakt te worden door de motorische swing van Palimpsest. De cd, met zijn haast didactische opbouw, leidt dan naar Waarg, aanvankelijk een muzikale machtsverheffing van de hoekige Middeleeuwse meerstemmigheid, die plaats maakt voor een heidense ritus. En ten slotte naar Eonta, waarin vijf koperblazers en pianiste Aki Takahashi het beeld oproepen van een worsteling tussen een kolkende zee en een stel dolgedraaide vuurtorens.

Tegelijk met het uitbrengen van deze plaat heeft het Asko Ensemble een Vriendenkring in het leven geroepen. Er is geld nodig voor de volgende projecten. Het cd-boekje maakt geen melding van de nieuwe club. Dom, want met zo'n plaat moet je toch een boel vrienden kunnen maken.

Trio Uccellini: Uccellini, Marini, Castello, Frescobaldi, Bach, Handel, Dieupart. Distributeur Clavicenter.

"Uccellini" is Italiaans voor "vogeltjes". Het is ook de naam van een 17de-eeuwse~componist, auteur van een sonate "detta la vittoria trionfante", die zo virtuoos en fraai is dat een drietal jonge muzikanten zich nu heeft gesierd met de naam Uccellini. Daarmee is de cirkel rond, want blokfluitist Vincent van den Ende steekt menig vogeltje de loef af, gesteund door niet minder levendig continuospel van klavecinist Gerard Blok en cellist Job ter Haar.

Aan de cd die het Trio Uccellini onlangs in eigen beheer heeft uitgebracht ontbreekt, met uitzondering van zeven met verve uitgevoerde en vakkundig opgenomen muziekstukken, zowat alles. Geen merk, dat is logisch. Maar hoe Uccellini nu van voren heette (Marco dus), dat Bachs Prelude en Fuga BWV 886 afkomstig zijn uit Das Wohltemperierte Klavier, en of B.(iagio) Marini's Sonata seconda nu bedoeld is voor blokfluit, dan wel voor de door de componist uitverkoren viool – dat alles is niet vermeld. Tevens zijn 30 van de 75 minuten die een cd kan bevatten onbenut gebleven.

Daartegenover staat een goede keus uit bekend en minder bekend barokrepertoire; waarin zelfs een afgelebberd stuk als Händels Sonate in d in een nieuw licht komt te staan, dankzij het met ongeëvenaarde spoed gespeelde presto. En er is ook een weloverwogen intermezzo ingelast waarin Van den Endes kwinkeleren even plaats maakt voor het spitse spel van Leonhardt-leerling Blok.


© Frits van der Waa 2006