Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant van 09-10-1998, Pagina 27, KUNST & CULTUUR, recensie

PLATEN: KLASSIEK

Loepzuivere engelachtigheid verveelt al snel

A Lammas Ladymass, door Anonymous 4. Harmonia Mundi HMU 907222.

Het veelgeroemde Amerikaanse dameskwartet Anonymous 4, dat zich toelegt op middeleeuwse muziek, geeft met A Lammas Ladymass ontegenzeglijk een fraai visitekaartje af. Lammas is een Keltisch oogstfeest, dat indertijd werd gecombineerd met de viering van Maria Hemelvaart. De cd volgt de liturgie van de mis en bestaat uit een afwisseling van gregoriaanse en meerstemmige gezangen uit het Engeland van de 13de en 14de eeuw.

Vroege meerstemmige muziek is altijd boeiend door zijn voor ons oor ongebruikelijke stemvoeringen, en Anonymous 4 heeft een fijne neus voor hoogwaardige stukken. Helaas is de a-cappellazang van de dames, hoewel loepzuiver, van een eentonige engelachtigheid die al snel gaat vervelen.

Codex Reina: Ballades, Virelais et Rondeaux du 14ème siècle, door Continens Paradisi. Symphonia SY 97155.

De meerstemmige muziek had zijn bakermat in Frankrijk en Italië, en bereikte daar in de 14de eeuw een niveau dat niets primitiefs meer heeft. Het nog onbekende Italiaanse gezelschap Continens Paradisi heeft voor zijn tweede cd geput uit de Codex Reina, een omvangrijk handschrift waarin meer dan tweehonderd werken uit deze periode zijn opgenomen. De cd bevat er negentien, die eigenlijk allemaal even schitterend zijn. De grotendeels anonieme composities doen niet of nauwelijks onder voor de drie bekende chansons van Guillaume de Machaut in deze bloemlezing. Witte Weber en Eric Mentzel, de zangers van Continens Paradisi, brengen de ietwat weemoedige, vloeiende klankpoëzie bijzonder oorstrelend tot klinken, gesteund door de klanken van rebecs, vedels, luit en chalumeau. Samen met de voortreffelijk uitgebalanceerde opname maakt dat deze cd tot een waar schatkistje vol muzikale kleinodiën.

Heinrich Schütz: Psalmen Davids, door Cantus Cölnn en Concerto Palatino o.l.v. Konrad Junghänel. Harmonia Mundi HMC 901652/3.

Heinrich Schütz: Musikalische Exequien, door The Sixteen o.l.v. Harry Christophers. Collins 15302.

Heinrich Schütz (1585-1672) componeerde gedurende zijn lange leven vrijwel uitsluitend religieuze muziek. Zijn muziek is dikwijls van een indrukwekkende karigheid, wat overigens niet in de eerste plaats een compositorische keus was, maar het gevolg van de economische malaise die de Dertigjarige Oorlog met zich meebracht.

Zijn Psalmen Davids stammen echter nog uit een tijd van overvloed. Daarvan getuigt de dubbel-cd waarop Konrad Junghänel en zijn keurtroepen de zesentwintig psalmzettingen hebben vastgelegd. Veel daarvan zijn gecomponeerd in de meerkorige stijl die Schütz in Venetië bij Giovanni Gabrieli had geleerd. Overigens zijn deze 'koren' zowel vocaal als instrumentaal; bij Cölnn zijn de partijen bovendien grotendeels solistisch bezet, wat het klinkend resultaat transparant houdt, temeer daar de zangeressen met verwonderlijk gemak overschakelen van een volwassen timbre naar een strak, jongenssopraantjesachtig geluid. Vooral de cornetten, trombones en trombones van Concerto Palatino geven het geheel een klankrijk karakter.

De opname is, zeker in het licht van de soms grote opstapelingen van geluid, verbluffend goed. Het enige nadeel van deze bundeling van stukken die, hoe gevarieerd ook, natuurlijk nooit bedoeld zijn om allemaal achter elkaar gespeeld te worden, is dat er een zekere uniformiteit op de loer ligt.

In dat opzicht is de Schütz-cd van het Engelse gezelschap The Sixteen boeiender van samenstelling. De Musikalische Exequien behoren evenals het Deutsches Magnificat, de drie zettingen van Herr, nun lässest du deinen Diener en het Vater unser tot het werk van de 'rijpe' Schütz. De begeleiding is veel soberder, maar het zijn evengoed imposante werken. Jammer genoeg produceren The Sixteen een nogal massief geluid, dat bovendien door de technici niet optimaal is geregistreerd. De solistische gedeelten klinken aanzienlijk beter.

Saints & Sinners: 17th Century Musical Dialogues, door Cappella Figuralis o.l.v. Jos van Veldhoven. Channel Classics CCS 12498.

Cappella Figuralis, de solistische eredivisie van De Nederlandse Bachvereniging, bestaat al sinds 1989, maar maakt met Saints & Sinners zijn cd-debuut. De tijd was er zeker rijp voor, gezien het hoge niveau dat het gezelschap onder aanvoering van Jos van Veldhoven heeft bereikt. Vooral de beide sopranen, Anne Grimm en Johannette Zomer, kunnen tot de beste barokzangers van hun generatie worden gerekend.

De cd is des te aantrekkelijker door het gekozen repertoire: het genre van de 'muzikale dialoog' dat in de zeventiende eeuw werd beoefend door kerkcomponisten als Benedictus a Sancto Josepho, Marc Antoine Charpentier en Giovanni Antonio Grossi is nauwelijks ontgonnen. De boodschap is stichtend, maar de muziek is er niet minder levendig om. Het zijn bijna mini-operaatjes, waarin de christelijke ziel toegeeft aan de (muzikale) verlokkingen van de Duivel, maar zich daar uiteindelijk aan weet te onttrekken - behalve natuurlijk in het geval van Adam en Eva, die het in een dialoog van Augustin Pfleger moeten afleggen tegen de Slang. Ook de overige, gebed-achtige stukken op de cd zijn, ondanks de geringe bekendheid van de componisten, alleszins de moeite waard. De opname is, zoals altijd bij Channel Classics, uitstekend.


© Frits van der Waa 2006