Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 19 augustus 2005 (pagina 13)

De stilte is er om verbroken te worden

'In de ruimte is geen lucht, dus ook geen geluid,' weet astronaut André Kuipers. 'Maar dat moet je natuurlijk niet met het blote oor uitproberen.' Als ervaringsdeskundige mocht Kuipers het achtste Grachtenfestival in Amsterdam openen. Dat heeft als motto 'Stil...' Ironisch is wel dat als hoofdsponsor de grootste lawaaimaker van Amsterdam en omstreken is aangetrokken, te weten de luchthaven Schiphol.

Hoe het ook zij, tijdens een uitvoering van John Cage's 4'33" wordt de rust op de binnenplaats van de Openbare Bibliotheek slechts verstoord door een mobieltje. Harpiste Mirjam Rietberg volvoert de driedelige, volkomen geluidloze compositie, die dit festival nog verscheidene malen zal klinken, met grote concentratie.

Meer dan vijftig concerten en andere manifestaties omvat het Grachtenfestival, dat in de loop der jaren is opgebloeid uit het landelijk bekende Prinsengrachtconcert, dat zaterdag wordt gehouden. In alle gevallen (4'33" misschien uitgezonderd) is de stilte er om verbroken te worden. Dat wordt op komische wijze gedemonstreerd in het mini-operaatje Hereneiland van Joseph Horovitz, waarin twee Britse gentlemen aanspoelen op een onbewoond eilandje, maar niets tegen elkaar zeggen, omdat ze niet aan elkaar zijn voorgesteld. De tuin van Museum Van Loon, waar Hereneiland ook na het festival nog wordt gespeeld, is een prachtige locatie, en bariton Willem de Vries en tenor Erik Slik maken er onder leiding van regisseuse Elsina Jansen een vermakelijke boel van.

De achtergrond van De stilte aan stukken, een hommage aan de Comedian Harmonists, is dramatischer. Deze vooroorlogse Duitse close harmony-groep werd door de nazi's het zwijgen opgelegd. Hun muziek herleeft dankzij vijf zangers en een pianist, bijeengebracht door tenor Marcel Reijans. De heren kwelen vol weemoed alsof ze al jaren samen zingen, doen in een Rossini-ouverture een heel orkest na, en leveren subliem amusement, verlucht met sfeerrijke filmbeelden uit de jaren dertig. Jammer alleen dat er voorlopig nog geen zicht is op volgende optredens, zodat het na dit festival weer stil dreigt te worden rondom de Comedian Harmonists.

Grachtenfestival 2005. 17 en 18 augustus, Felix Meritis, De Rode Hoed, enz. Tot en met 21 augustus.


© Frits van der Waa 2006