de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 8 augustus 2006 (pagina 12)
Klankverkenningen van Goebajdoelina
Concerten Gelderse Muziekzomer, door de NJO Summer Academy o.l.v. Jos van Immerseel en
Reinbert de Leeuw. 5 en 6 augustus, De Vereeniging, Nijmegen. Herhaling (Messiaen): Veere (24/8);
Herhaling (Russen): Amsterdam (13) en Veere (22/8).
Het moet raar lopen als Sofia Goebajdoelina niet voor het eind van het jaar een paar
woordjes Nederlands heeft opgestoken. De Russische componiste is al vaker hier te gast geweest,
maar wordt nu – mede naar aanleiding van haar 75ste verjaardag – extra in het zonnetje gezet.
Ze is deze maand composer in residence bij de NJO Summer Academy, in oktober volgt een driedaags
festival in het Amsterdamse Muziekgebouw en in november doen het Noord Nederlands Orkest en de Stichting
Prime het nog eens over in Groningen.
Bij de opening van de Gelderse Muziekzomer moesten publiek en musici het nog zonder Goebajdoelina
stellen: ze komt pas volgend weekeind naar Nederland, waar ze in het Grachtenfestival de aquafoon zal
bespelen. De NJO-musici brachten het er ook zonder haar uitstekend van af in Nijmegen. In het
merkwaardige werk Am Rande des Abgrunds uit 2002 ontvouwen zeven celli wolken van pizzicati,
iriserende boventoonmengsels en smachtende melodielijnen. Strijkend op de metalen staven die uit met
water gevulde resonatoren omhoogsteken voegen twee aquafonisten daar wonderlijke klanken aan toe die
doen denken aan elektronisch vergalmde 'wind chimes'.
Goebajdoelina's voorkeur voor klankverkenningen stamt niet van vandaag of gisteren. zo bleek tijdens
de vijfentwintig jaar eerder gecomponeerde Duosonate voor twee fagotten, waarin vooral het gebruik
van multiphonics tot onvermoede akkoordcomplexen leidt.
Het Octet op. 11, een vroeg werk van Sjostakovitsj, opent geruststellend, maar belandt
dan in een furieus scherzo. Toch verbleekte dit stuk bij het genadeloze Octet van Galina
Oestvolskaja, waarin piano, pauken, hobo's en strijkers een treurmars inzetten die een steeds
geforceerder gedaante aanneemt.
Behalve op dit Russische programma trakteerden de NJO-ensembles het publiek ook op een herhaling
van het programma met Weense klassieken, en een dag later ook op een messcherpe vertolking van
Messiaens Des canyons aux étoiles. Hoornist William Purvis en pianist Benjamin Kobler
gaven glans aan dit monolitisch mozaïek waarin ketsende vogelroepen en orakelende blazersmixturen
onder aanvoering van Reinbert de Leeuw opgaan in een metafysisch visioen.
© Frits van der Waa 2006
