de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 30 maart 2011
Ongelooflijk klankbad
Alessandro Striggio: Missa Ecco si beato giorno e.a. I Fagiolini o.l.v. Robert Hollingworth. Decca (cd + dvd).
Mahler schreef een symfonie die zo fors bezet was dat ze de Symphonie der Tausend genoemd werd, maar ook zijn collega's uit vroeger eeuwen kenden de macht van het getal. Al in de 16de eeuw componeerde de Engelsman Tallis Spem in alium, een motet voor veertig stemmen. Dat is waarschijnlijk meer dan Mahler aan afzonderlijke partijen in zijn symfonie verwerkte. Spem in alium geniet vooral in Engeland grote faam, maar werd een paar jaar geleden ook met groot succes uitgevoerd tijdens het Festival Oude Muziek in Utrecht.
Nu is onlangs gebleken dat Tallis het idee waarschijnlijk niet zelf heeft verzonnen, maar het heeft ontleend aan zijn Italiaanse collega Alessandro Striggio, die in 1561 een veertigstemmig motet componeerde dat hij later uitwerkte tot een mis.
Die drie stukken zijn nu bijeengebracht door het ensemble I Fagiolini, dat de pracht van het ongelooflijke klankbad nog kracht bijzet door een deel van de stemmen in te kleuren met instrumentengroepen als luiten, gamba's, blokfluiten en sackbuts, waarvoor bovendien de crème de la crème van de Britse oudemuziekscene bij elkaar werd gezocht.
Om de ruimtelijkheid van een echte uitvoering zo dicht mogelijk te benaderen levert Decca een dvd bij, waarmee de opname in surround sound kan worden beluisterd. Een impressie en interview met de bevlogen dirigent Robert Hollingworth ontbreken niet.
Bach: Italian Concertos. Matthias Havinga. Brilliant Classics.
Bach schreef een Italiaans Concert, maar dat was een klavecimbelstuk, dat je dan ook niet zult aantreffen op Italian Concertos, waarmee organist Matthias Havinga zijn cd-debuut maakt. Zelfs de noten van de hier bijeengebrachte concerten zijn niet allemaal afkomstig uit Bachs eigen koker, want het gaat om werken van Vivaldi, Marcello en prins Johann Ernst von Sachsen-Weimar, die hij voor orgel bewerkte. Geen kruidige Bach-harmonieën dus, maar een zonnig en inderdaad Italiaans aandoend klankbeeld. Havinga sluit zich daarbij aan met uitvoeringen vol vaart en zwier. Het door hem bespeelde orgel staat helemaal in Kotka, aan de Finse kust, en is een modern instrument dat echter wel gebaseerd is op voorbeelden van de grote barokbouwer Gottfried Silbermann. Bij de zwaarste registraties voegt de ruimte wat veel galm toe, maar de klank is niettemin briljant en helder.
Stanford: Piano concerto n.2/Variations. Finghin Collins, RTÉ National Symphony Orchestra o.l.v. Montgomery. Claves.
De muziek van de Ier Charles Villiers Stanford (1852-1924) hoor je in Nederland niet vaak, om niet te zeggen nooit. Ten onrechte, zo blijkt bij kennismaking met zijn Tweede pianoconcert en de concertvariaties op Down among the dead men, beide met Finghin Collins als solopianist. Het pianoconcert is geïnspireerd door het werk van Rachmaninov, met veel akkoordbrekingen en niet te veel modulaties, maar Stanford voegt er een echt Angelsaksische melodievoering aan toe. Boeiender nog is de reeks variaties, waarbij de 'dode mannen' geruststellend genoeg blijken te slaan op lege flessen. De 33-jarige Collins, dirigent Kenneth Montgomery en het Ierse nationale orkest verdedigen de muziek van hun landgenoot met eclatante fijngevoeligheid.
© Frits van der Waa 2011
