Een voorproefje van
Kroniek van het Derde Rijk
door Richard Overy, vertaald door mij en Pon Ruiter.
Meer over dit boek
Op 9 november 1923 trok een stoet van ongeveer tweeduizend Duitse nationalisten door het centrum van de Beierse hoofdstad München, aangevoerd door een held uit de Eerste Wereldoorlog, generaal Erich Ludendorff en een jonge Oostenrijkse agitator, Adolf Hitler. Ze waren op weg naar de Feldherrnhalle, een monument voor Beierse legeraanvoerders uit het verleden. Het was hun plan de deelstaatregering de macht uit handen te nemen, en als dat zou lukken door te stoten naar Berlijn. De mannen droegen vlaggen en spandoeken. Sommigen waren gestoken in het sjofele uniform van de paramilitaire groeperingen die de opstand steunden. Een aantal van hen was gewapend; ook Hitler had een revolver bij zich, hoewel hij had bevolen dat de wapens niet geladen mochten zijn. De opstandelingen waanden zich op een historisch keerpunt, de voorhoede van een Duitse nationale revolutie waarmee de nederlaag van 1918 vergolden zou worden.
Om te begrijpen wat Hitler, de zelfbenoemde leider van de putsch, bewoog, moeten we terugkeren naar de laatste dagen van de Eerste Wereldoorlog. Adolf Hitler, een jonge korporaal uit een Beiers regiment, herstelde op dat moment in het ziekenhuis van een gasaanval. Bij het nieuws dat Duitsland had verzocht om een wapenstilstand, die op 11 november om elf uur 's ochtends zou ingaan, werd hij overmand door woede en verdriet. Net als miljoenen andere Duitse soldaten was hij ervan overtuigd dat Duitsland het recht aan zijn zijde had. In hun optiek was de oorlog, die in augustus 1914 uitbrak, op touw gezet door een kongsi van Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië, die Duitslands machtspositie wilde ondermijnen en zijn cultureel hoogstaande bevolking wilde onderwerpen aan het botte materialisme van de geallieerden. De uiteindelijke capitulatie was een zware slag voor de miljoenen Duitsers die onvoldoende weet hadden gehad van de staat van het Duitse militaire apparaat, of van de onmogelijkheid om de zich voortslepende en kostbare oorlog nog langer vol te houden. Voor nationalisten als Hitler, die in 1913 vanuit zijn geboorteland Oostenrijk naar Duitsland was getrokken en vrijwillig vier jaar in het Duitse leger had gediend, stond de wapenstilstand gelijk aan hoogverraad. Net als duizenden anderen beschouwde Hitler de nederlaag als het werk van de socialistische arbeiders en joodse samenzweerders die Duitsland een 'dolkstoot in de rug' hadden gegeven. De nederlaag veranderde Hitler in een nijdige, gedesillusioneerde veteraan, die vastbesloten was zijn uiterste best te doen om Duitsland weer op de kaart te zetten en zich te wreken op de marxisten en de joden die door menigeen verantwoordelijk werden gehouden voor de nederlaag.
