Verschenen in De Groene Amsterdammer van 5 april 1989
Onzichtbare muziek
Donemus loopt achter en holt vooruit. Dit jaar heeft het instituut dat de promotie en
documentatie van Nederlandse muziek behartigt al twee cd's uitgebracht. Eerst verscheen
De naam van de maan, de jeugdopera van Annie M. G. Schmidt en Flip van Duijn, van
muziek voorzien door Kees Olthuis. De dubbel-cd kwam ongeëvenaard snel uit: nog geen
twee maanden na de eerste uitvoering. Zo slagvaardig zou het altijd moeten, ook al hoefden
er bij dit project waarschijnlijk weinig financiële hobbels te worden genomen, ook al
was een zekere basis-afzet aan ouders, ooms en tantes verzekerd, en ook al begon ik me
halverwege de twee uur die Olthuis' opus bestrijkt af te vragen of het uitbrengen van een
video-cd niet meer op zijn plaats zou zijn geweest.
De tweede Donemus-release van dit jaar bevat zes Nederlandse gitaarstukken uit de jaren
1964-1984. Een perfecte plaat, al moet je wel van gitaar houden. Er wordt in Nederland
prachtig gespeeld, er wordt goede muziek geschreven, en de cd is het ideale medium voor
zulke kras- en tikgevoelige muziek. Maar kijk eens goed, het nummer van de plaat is
CVCD 8701, dat wil zeggen: het is de eerst geplande plaat uit het officiële
Donemus-programma van 1987, eervorig jaar. Eerlijkheidshalve: nummer twee en drie van dat
jaar zijn eind 1988 verschenen.
De achtergrond van dit gehol en getreuzel is de vrij abrupte koerswending die Donemus in
de afgelopen twee, drie jaar heeft gemaakt, onder druk van de opmars van cd en
digitalisering, van een niet volledig gelijmde breuk met de componistenbond Geneco, ja zelfs
van de geest (gelukkig niet de letter) van privatisering. Donemus-nieuwe-stijl moet 'een
artistiek-ideële, desondanks commercieel gerunde, non-profit organisatie' worden. Zo
staat het in een onlangs uitgebracht beleidsplan, dat in het voorbijgaan de doodsklok luidt
voor het Engelstalige promotie blad Key Notes. Een treurig en onverdiend einde. Want
hoewel Key Notes al heel lang met achterstand verschijnt, is het het enige blad dat
uitsluitend en niet-oppervlakkig ingaat op Nederlandse muziek.
Een dergelijk lot lijkt ook de reguliere platenserie beschoren, waarin Donemus vanouds
vier platen per jaar utbrengt, met een streng geselecteerde en representatieve keus uit het
bestand aan Nederlandse muziek. Daarnaast verschijnen er specials. Dat is zo kwaad
nog niet, want de gewone platenserie had door zijn bloemlezingkarakter weinig profiel. 1986
was een illuster special-piekjaar, met de Tweede Symfonie van Peter Schat, de
Bon-bewerking van Stravinsky's Sacre, een dubbel-lp van Hoketus, en opera's van Theo
Loevendie en Otto Ketting.
De lp's zijn intussen in de aanbieding gegooid, want de cd bleek niet te stuiten. Een
jaar geleden verscheen de eerste Donemus-cd, gewijd aan Willem Pijper. Er volgden twee
kasspekkende dubbel-cd's met minimal-muziek van Simeon ten Holt, een vierdelige
Concertgebouworkest-cd met ouder Nederlands werk, en dan nu De naam van de maan.
Allemaal erg slagvaardig, maar de lijn en de variëteit in het aanbod raken wel een
beetje zoek. Als tegenwicht tegen zo veel publieksvriendelijkheid komt er binnenkort een
plaat met de weerbarstige muziek van Klas Torstensson.
De officiële serie van 1987 druppelt er mondjesmaat tussendoor. Een cd met werk van
Tera de Marez Oyens, een – overigens erg goede – cd met pianomuziek, en dan nu een
met gitaarmuziek. Met de schijfjes zelf is niets mis: integendeel, de opnamen behoren
technisch tot de beste die Donemus ooit heeft uitgebracht. Maar verder duidt de achterstand
erop dat deze serie, die toch het visitekaartje van de Nederlandse muziek hoort te zijn, wat
liefdeloos wordt behandeld. Om nog maar te zwijgen van de presentatie. De (spaarzame)
toelichtingen zijn gedrukt in een nauwelijks leesbare grijze minuscuul en de kaftjes zien er
uit als verschoven misdrukken die te lang in de zon hebben gelegen. Dat is geen promotie,
laat staan commercie.
De hoes van de gitaar-cd, zachtgeel en lichtgrijs op een witte achtergrond, is nog bleker
dan die van zijn voorgangers. Als dat zo doorgaat wordt Peter-Jan Wagemans' Muziek III
(gepland als CVCD 8704) volkomen onzichtbaar.
© Frits van der Waa 2007
