Van december 2003 tot juni 2006 verzorgde ik maandelijks deze rubriek voor het blad Preludium. Maar natuurlijk is het web zelf eigenlijk een
veel logischer plaats hiervoor.
Webtips 2003-2004 2005-2006
januari 2005
Dansende stoombootjes
Muziek is natuurlijk allereerst bedoeld om de oren te kietelen, maar soms wil het oog ook wat. Daarom in deze aflevering een paar visuele tips. Om te beginnen de website van Paul van Coeverden, die een aantal bijzonder geestige tekenfilmpjes op bekende en minder bekende muziekstukken heeft vervaardigd. Van Coeverden laat stoombootjes dansen op de ouverture van Prokofjevs Romeo en Julia, bereikt een mooie wisselwerking tussen abstract en figuratief met zijn visualisatie van Beethovens Frühling-sonate, en voert in Schönbergs Sechs kleine Stücke op 19 no 2 een schattig beertje ten tonele. Voor wie dit alles een beetje te veel aan Sesam Straat of Tik Tak doet denken bevat de site ook nog een pagina met links naar andere, veelal nog spectaculairder muziek-animaties. Bij elkaar al gauw goed voor een half uur vermaak.
home.hccnet.nl/paul.van.coeverden
Lawaaiige en verstilde plaatjes
Creatievelingen die hun eigen websites of visitekaartjes willen opsieren met subtiele muzikale decors – of desnoods luidruchtig
visueel vermaak – kunnen terecht op de muziekafdeling van Absolute Background Textures Archive. Die bevat circa 40 afbeeldingen,
waarin weliswaar stereotiepen als solsleutels en achtste noten overheersen, maar die toch voldoende variëteit bieden om al
uw muziekgerelateerde druk- en webwerk van een passende achtergrond te voorzien.
www.grsites.com/textures/music001.shtml
Kaasorgel
Ooit een stuk Gruyère bespeeld? Doe het in het ondervermelde interactieve tekenfilmpje, beperk u niet tot één muisknop, en probeer dit zonderlinge instrument tot het
bittere eind aan de gang te houden.
www.xs4all.nl/~waa/log/cheese_organ.html
februari 2005
Tingeltangel
Muziekmusea zijn dun gezaaid in Nederland - en al helemaal als het over internet gaat. De grootste verzameling muziekinstrumenten
en -documenten, die van het Haags Gemeentemuseum, is daar wel zeer magertjes vertegenwoordigd, met niet meer dan tien foto's.
Dat is de moeite van het tippen niet waard. Dan heeft het Museum Van Speelklok tot Pierement zijn virtuele expositie
beter voor elkaar, ook al blijkt de website niet onder alle browsers goed te fuctioneren. Maar geen nood: de collectie van dit
Utrechtse museum, dat zich richt op alle mogelijke mechanische muziekinstrumenten, zoals de tingeltangel, is desgewenst ook te
bezichtigen op www.hetgeheugenvannederland.nl.
Wat wel erg goed werkt aan de site is de kinderafdeling, waar je onder andere kunt proberen vijftien foto's van speeldoosjes
en draaiorgels van het bijpassende geluid te voorzien - en dat is minder makkelijk dan het lijkt. Verder wijst de site op de
mogelijkheid om feesten en partijen (voor jong en oud) in het museum te organiseren, en bevat ze - helemaal van deze tijd - een
collectie ringtones.
www.museumspeelklok.nl
Waar de klepel hangt
Het Nationaal Beiaardmuseum in het Brabantse Asten heeft een rijk voorziene website, met slechts één manco: het is
er erg stil. De klok kan men er niet horen luiden, maar wie wil weten waar de klepel hangt is hier aan het juiste adres.
Zo bevat de site vele fraaie foto's, een tijdslijn die terugreikt tot 2000 voor Christus, een bijzonder interessante serie
over het gieten van een klok, en nog veel meer luchtige alsook gewichtige wetenswaardigheden, bijvoorbeeld waar de zwaarste klok
van Nederland te vinden is: in de Grote Kerk van Dordrecht - een kolos van bijna tien ton.
www.carillon-museum.nl
maart 2005
Virtueel snuffelen
De lucht van oud papier, die plotselinge glimp van een langgezocht boek in een stapel ongesorteerde afdankertjes - ja, dat is er
niet meer bij, want sinds ze online zijn gegaan hebben antiquariaten wel wat aan charme ingeboet. Muziekantiquariaat
Landré bijvoorbeeld, voorheen pittoresk gehuisvest in de Jordaan, slijt zijn waren nu uitsluitend nog via Internet. Het
bedrijf heeft zijn zaakjes wel prima voor elkaar: de verzamelaar kan gerichte zoekopdrachten indienen, en voor de virtuele
snuffelaar zijn er tal van catalogi et werken die reiken van achttiende-eeuwse drukken tot recente publicaties over Michael
Jackson.
Naast Landré zijn er niet veel muziek-antiquaren actief op internet. Zo tuft het bekende Haagse antiquariaat Lelieveld
nog op de ouderwetse ventweg naast het digitale snelverkeer. De Voorschotense muziekspecialist Paul van Kuik heeft naast de
winkel wel een eigen website, die eveneens goed voorzien is van catalogi.
Voor nieuwe publicaties, met name op het gebied van bladmuziek, kan de liefhebber niet alleen terecht bij de hier eerder
besproken site van Broekmans & Van Poppel, maar ook op de website van muziekhandel Saul Groen. De digitale inventaris is
nog niet geheel compleet, maar er bestaat wel de mogelijkheid om in te tekenen op de driemaandelijkse nieuwsbrief.
En het klassiek vinyl? Amsterdams grootste handelaar in tweedehands lp's, Concerto, laat het met één miezerig
webpaginaatje flink afweten, maar de Heemsteedse muziekwinkel Polyphon biedt via internet een omvangrijke collectie
grammofoonplaten aan die reikt van het Amadeus Kwartet tot en met Iannis Xenakis, meest voor zeer schappelijke prijzen. Ja,
er komt porto bovenop, maar daar staat tegenover dat je rustig in je stoel kunt blijven zitten.
www.landre.nl
www.paulvankuik.nl
home.concepts-ict.nl/~saulbgroen/
www.polyphonlp.nl
april 2005
Dovemansoren
Dee-jay 100% Isis vertelde ooit in een interview over een houseparty-bezoeker die het een kick vond om zijn hoofd in een
opening van de luidsprekers te steken. Zulke malloten zijn er niet veel, zou je zeggen. Mis hoor. Vrijwel alle orkestmusici
stellen zich elke dag vrijwillig bloot aan een onaanvaardbaar hoge dosis decibels, en er zijn maar heel weinig onder hen die
daartegen iets ondernemen. Niemand heeft immers zin om met Ohropax in te gaan spelen. Begrijpelijk, want dan hoor je de helft
van de muziek niet meer.
Gelukkig zijn er tegenwoordig betere oordopjes ontwikkeld, die de schadelijke geluiden (alles wat luider is dan 80 dB) voldoende
afdempen zonder de gebruiker al bij voorbaat gehoorgestoord te maken. Op de website www.orkestengehoor.nl is daar alles over te
vinden: naast alle akelige varianten van lawaaidoofheid, zoals tinnitus, hyperacusis of diplacusis worden hier mogelijke
oplossingen voor het probleem besproken. Arbo-voorwaarden ontbreken uiteraard niet, en ook biedt de site een uitgebreide
verzameling relevante links.
Moet de doorsnee concertbezoeker zich nu ook zorgen maken om zijn oren? Nee, gelukkig niet. Om daadwerkelijk risico te lopen
moet je dagelijks midden in een orkest zitten. Toch zijn er buiten de concertzaal nog genoeg manieren om gehoorschade op te
lopen. Bij popconcerten of bij house-partys, zoals gezegd, maar vlak ook de walkman niet uit. Bij sommige treinreizigers zijn
de koptelefoontjes door de hele coupé te horen: die moeten hun oren dus al aardig verpest hebben.
En dan is er natuurlijk nog de gewone ouderdomsdoofheid, die soms al schrikbarend vroeg kan toeslaan. Voor wie zijn oren niet
helemaal vertrouwt biedt www.oorcheck.nl een alleraardigst testje. Mocht dat niet voldoende zijn, kijk dan eens op
www.hoorzaken.nl.
www.orkestengehoor.nl
www.oorcheck.nl
www.hoorzaken.nl
mei 2005
Het geluid van de stilte
'Engelenmuziek' noemt de Belgische schrijver en journalist Willy Schuyesmans het gregoriaans. Zijn liefde voor de eeuwenoude
gezangen van de Rooms-Katholieke Kerk spreekt uit alle pagina's van zijn even sobere als smaakvolle website over dit onderwerp.
Behalve in het Nederlands is de tekst ook beschikbaar in het Frans, het Engels en het Portugees.
Een completer overzicht kan men zich niet wensen: naast een uitvoerige verhandeling over de geschiedenis van het gregoriaans
biedt de site uitleg over neumen, kerktonen, liturgie en wat dies meer zij. Uiteraard is er een concertagenda (voor België
én Nederland), en tevens wordt er gewezen op de mogelijkheid om zelf gregoriaans te leren zingen. Een zeer uitgebreide
verzameling links biedt verwijzingen naar onder andere een gregoriaanse radiozender, een handig notatieprogramma,
bijbelvertalingen en nog veel meer.
www.schuyesmans.be/gregoriaans
Jodelen: doe het zelf
Ook een muzieksoort die je niet gauw in het Concertgebouw zult horen: het jodelen. En zelfs over zoiets supermeligs valt een
serieuze website te maken. Breng dus een bezoek aan www.yodelcourse.com, en leer jodelen in tien stappen. Alle te zingen
muziekfragmenten worden weergegeven in noten, maar zijn ook als audiobestand te downloaden.
Er bestaat ook een nederlandstalige, van deze site afgeleide jodelcursus, maar die ziet er beduidend minder smeuïg uit (intussen niet meer operatief).
Concerten worden niet genoemd, want het gaat hier ten slotte om zelfwerkzaamheid. In dat licht is de pagina met yodelops,
ofwel 'yodel opportunities' belangrijk. De meeste aanbevolen locaties bevinden zich helaas in de USA, maar gelukkig voor ons
wordt ook een echorijk dal in Oostenrijk vermeld.
www.yodelcourse.com/
juni/juli 2005
Vijf lege lijntjes en meer
Het begon ermee dat het muziekpapier op was. Stravinsky had er een zelfontworpen apparaatje voor, waar hij vijf lege lijntjes
tegelijk mee kon trekken, maar wij halen de blanco notenbalken natuurlijk gewoon van internet. Het intypen van de term
'muziekpapier' op een zoekmachine levert allerlei muziekvellen met nuttige lay-outs op, maar de Duitse site
www.musikwissenschaften.de biedt de mooiste service. Men kan namelijk zelf kiezen hoeveel balken elk systeem bevat, en welke
sleutels er aan het begin staan.
Maar het notenpapier is bijzaak op deze site, die in feite een uitgebreide cursus gehoortraining bevat, zowel voor kinderen
als voor volwassenen. Zo is er een muzikaal memory-spel, maar ook een generator die elektronische klanken opwekt, die
vervolgens weer benoemd moeten worden. Het ziet er allemaal erg cool uit, en als extraatje is er een monofoon
toetsenbord, dat helemaal niet zo slecht klinkt.
www.musikwissenschaften.de
Opnemen van internet
Het downloaden van mp3'tjes en andere audiobestanden hebben de meesten van ons nu wel onder de knie, maar hoe moet dat nu met
streaming audio, of met dat pianootje van daarnet? Al kunnen we tegenwoordig dankzij ADSL alle klassieke radiozenders van
de wereld beluisteren (bijvoorbeeld via de hier al besproken site www.classicalwebcast.com), het vasthouden van dat geluid is
nog een probleem. Gelukkig zijn ook daar weer tal van programma's voor. Op http://www.nieuwsbronnen.com/opnemen.html zijn er
meer dan zeventig te vinden. De ene interface ziet er nog flitsender uit dan de andere. Prettig is dat de pagina ook
enige (niet al te ingewikkelde) technische uitleg biedt, dat vergemakkelijkt de keus.
www.nieuwsbronnen.com/klassiekemuziekradios/opnemen1.html
augustus/september 2005
Dat zoeken we op
KV en BWV kennen Concertgebouwbezoekers allemaal, maar weet iemand nog welke componist hoort bij het stuk met het nummer D 759?
Je telt als toondichter eigenlijk niet mee als niet iemand een catalogus van je werken heeft gemaakt. Wat dat betreft spant
Vivaldi de kroon: van zijn oeuvre bestaan maar liefst vier lijsten, die natuurlijk niet met elkaar sporen. Ook de heren Longo en
Kirkpatrick, die elk Scarlatti's vijfhonderd sonates van een eigen nummering voorzagen, zullen elkaar tot in lengte van jaren
voor de voeten blijven lopen.
Op de website van de Universiteit van Quebec is (naast een wat minder diepgravend componisten- en orgellexicon) een aardig
overzicht van dergelijke catalogi te vinden. Zo' boekenlijstje is alleen al voor het traceren van de afkortingen erg praktisch.
Handiger nog is dat de site van achttien gerenommeerde componisten een complete werkenlijst bevat, plus nog eens een ruime
verzameling links naar andere online catalogi. Je moet er wel Frans voor kunnen lezen, want dat is in Quebec nu eenmaal de
voertaal.
infopuq.uquebec.ca/~uss1010
Spookwijsjes
Ongetwijfeld een bekende ervaring: er zeurt een melodietje door je hoofd, maar bij welk stuk hoorde het ook alweer? Ook
daarvoor kunnen we op internet terecht, en zelfs op meer dan één plek. Op "Richies' Melody Search",
de site van Ryuichi Iwamura, moet je het spookwijsje met een digitaal toetsenbordje intypen. Bij de muziekencyclopedie
Musipedia bestaat de mogelijkheid om het deuntje te fluiten of te zingen, maar voor de minder toonvasten onder ons is er ook
een melodiecode met drie waarden: omhoog, omlaag, of dezelfde toon. De zoekmachines geven ook verwante melodietjes weer, wat
tot heel grappige combinaties kan leiden.
sd.znet.com/~iwamura
www.musipedia.org
* A propos: D759 is de 'Onvoltooide' van Schubert.
oktober 2005
Breed Zwaard Houwt Duivelskoppen
Onze kennis van de Chinese cultuur begint jammer genoeg nog altijd met loempia, foe yong hai en tjap tjoi. Maar daar komt deze
maand verandering in, met het grote Amsterdam China Festival. Natuurlijk heeft het festijn een eigen website,
www.amsterdamchinafestival, maar wij Concertgebouwgangers willen vanzelfsprekend vooral veel over de muziek van China te weten
komen en liefs ook horen. Dat kan.
Een curieuze verzameling is The Internet Chinese Music Archive, een tamelijk ongeordende verzameling audio-bestanden, die het
bovendien zonder toelichting moeten stellen. Wat de collectie aardig maakt is haar veelzijdigheid: je vindt hier zowel
traditionele Chinese muziek als vreemde equivalenten van kinderliedjes in de trant van Op een onbewoond eiland. Gezangen
uit het tijdperk van voor de Grote Revolutie, zoals Broad Sword Chops Devils Heads worden geflankeerd met
liederen uit de postrevolutionaire periode, waaronder een vers met de niet minder fraaie titel Blood Soaked Elegance.
De geluidskwaliteit is uitgesproken matig, en er klinken in het algemeen meer synthesizers en majeurtoonladders dan de ware
stijlpurist lief is. Maar interessant is het wel. En tweetalig bovendien.
www.ibiblio.org/chinese-music
Voor een wat gedegener inleiding op de muziek van het Rijk van het Midden verwijzen we naar de site "China People Promotions",
een site van een groep in Engeland werkende Chinese musici. Aan te raden is met name het overzicht van instrumenten, omdat het
veel prima klinkende voorbeelden bevat. Vooral het slagwerk is erg geschikt als waarschuwingssignaal op de computer.
Een minder serieus te nemen extraatje is de mogelijkheid om je horoscoop te bekijken.
www.chinesemusic.co.uk
november 2005
Uitslapen
Zelfs voor mensen die op zondag graag vroeg uit de veren zijn valt er veel te missen. Om te beginnen is er natuurlijk het
Zondagochtendconcert, dat rechtstreeks vanuit het Concertgebouw door de AVRO wordt uitgezonden. Maar precies op dezelfde tijd,
om elf uur, zendt de VPRO het muziekprogramma Vrije Geluiden uit. Dat zijn nu eenmaal van die karakteristieke
onhandigheden van het omroepbestel.
Vroeger was dat vervelend, maar nu biedt www.vrijegeluiden.nl in veel gevallen uitkomst. Op grond van auteursrechtproblemen
kunnen helaas niet zomaar alle programma's op internet worden gezet. Toch bevat de site een schat aan documentaires over de
meest uiteenlopende onderwerpen. Aanraders zijn de portretten van Jacques Brel (11 jan 2004), Charles Mingus (30 november 2003)
en Maria Callas (17 april 2005). De meeste onderwerpen zijn bovendien ruim voorzien van links en extra informatie. Van de
recente uitzendingen zijn bovendien de afleveringen over het China Festival (2 oktober 2005) en Schreeuw in het heelal over de
Russische componiste Galina Oestvolskaja (23 oktober 2005) zeer het bekijken waard - zelfs op zo'n klein beeldveldje.
www.vrijegeluiden.nl
Doolhof
Je komt elkaar weliswaar tegen bij de AVRO, maar de informatie over het Zondagochtendconcert is op avroklassiek.nl tamelijk
versnipperd geraakt. Onder het hoofdje "Concerten en programma's" is een lijst van alle toekomstige concerten te vinden,
maar daar was het ons niet om begonnen. Voor een online-versie van de laatste aflevering moeten we eerst naar de "Luisterkamer"
en vervolgens naar "Radio-archief". Oude afleveringen zijn, opnieuw via "Luisterkamer" te vinden onder
"Keuzeconcert", waar een flink aantal zondagochtendconcerten uit het verleden terug te vinden is, zij het dat de
informatie op componistennaam is geordend.
www.avroklassiek.nl/luisterkamer
december 2005
Ring
Eigenlijk zijn we er te laat mee, want de integrale uitvoering van Der Ring des Nibelungen bij de Nederlandse Opera is
alweer achter de rug. Maar aan de Wagnerwetenschap komt nooit een eind. De Amerikaanse arts Allen B. Dunning kan daarvan
meepraten: hij heeft op zijn website de doopceel gelicht van de circa honderd Leitmotive waarmee Wagner de zangers in
zijn tetralogie van orkestraal commentaar en dubbele bodems voorziet.
Het uiterlijk van de website is uitgesproken saai. De pagina's bevatten uitsluitend tekst en notenvoorbeelden. Wat hem speciaal
maakt zijn de vele klinkende voorbeelden die als mp3-bestand zijn bijgesloten. De opzet van de verhandeling is thematisch. Dat
wil zeggen dat de vier opera' niet van begin tot eind worden doorgelicht, maar dat de verschillende motieven, zoals Wehe,
Entsagung en Walhalla, per hoofdstuk aan bod komen.
allenbdunningmd.com/RingThemes.htm
Tandpasta
Om wat tegenwicht te bieden tegen de uitgesproken zware Wagner-kost werpen we een blik in het toiletkastje van het vermakelijke
mini-operaatje Toothpaste van de Canadese componiste Alexina Louie en librettist Dan Redican. De virtuele omgeving is
prachtig: naast het kastje zit een werkend lichtknopje en op de planken staan doosjes met Callas Remover en Soaprano.
Daarin zit hier en daar wel wat flauwekul, zoals een parodie op een tv-quiz met pratende goudvissen, maar het vernuft is er niet
minder om. De eigenlijke opera, die slechts vijf minuten duurt, zit vanzelfsprekend in de leeggeknepen tube tandpasta. 'Do not
swallow', luidt de waarschuwing.
www.toothpastetv.com
januari 2006
ShuhstakOVeech
Dit seizoen wordt uitgebreid herdacht dat de grootste Russische componist van de twintigste eeuw, Dmitri
Sjostakovitsj, honderd jaar geleden geboren is. Voor de componist zelf, die in 1975 overleed, was dat
feit weinig reden tot jubelen. Heel zijn leven werd namelijk overschaduwd door de Russische Revolutie
van 1917, de Tweede Wereldoorlog, en de Sovjet-dictatuur, speciaal die van Stalin.
Over de narigheid die Sjostakovitsj en zijn collega's doorstaan hebben bestaat een complete website,
Music under Soviet Rule. Het project is opgezet door de Engelse muziekkenner Ian MacDonald, die
bekend is geworden met zijn controversiële biografie The New Shostakovich, die in 1990
verscheen. MacDonald maakte in augustus 2003 een eind aan zijn leven, en hoewel de website gelukkig
niet is opgeheven, ziet hij er wellicht daardoor een beetje vervallen uit.
Zo treft de bezoeker op de startpagina twee min of meer identieke knopjes met onderwerpen aan, waarvan
alleen de tweede set werkt. Ook is de vormgeving niet helemaal uniform meer, en is de chronologie van
Sjostakovitsj' leven al een tijdje "in revisie", maar de inhoud van de site staat nog overeind.
Men treft hier veel stof tot nadenken en een schat aan gegevens. Het meest interessant is natuurlijk
het debat over de authenticiteit van Sjostakovitsj' memoires Testimony (in het Nederlands
verschenen als Getuigenis). Naast cd- en boekbesprekingen bevat de site ook veel materiaal over
componisten als Prokofjev, Oestvolskaja, Vainberg en anderen. Zeer nuttig is ten slotte een
uitspraakgidsje voor Russische namen, met een Engelse fonetische weergave die [getuige de kop boven dit
stukje] soms wat potsierlijk oogt. ["GubighDULeenuh" of "EepalEETuhff-EevANuhff" - ga er maar aan
staan.]
www.siue.edu/~aho/musov/musov.html
februari 2006
Van badhuis tot paleis
Dat er in het Concertgebouw en in het Muziektheater geweldige dingen te horen zijn weten we allemaal,
maar er zijn nog tientallen andere podia waar verrassende dingen gebeuren en die soms niet eens in de
Uitkrant staan. De website Concertzoeker bevat een grote hoeveelheid verwijzingen naar dergelijke
locaties. De zoekopdracht is niet aan plaats of genre gebonden, en kan worden gefilterd aan de hand van
postcode of muzikale voorkeur.
Compleet is het bestand niet: zo lijken de meer afgelegen provincies wat ondervertegenwoordigd, en
ontbreekt bijvoorbeeld ons eigen Concertgebouw in de lijst, terwijl wel uitgaansgelegenheden als
Badhuistheater de Bochel of het Paleis van de Weemoed zijn opgenomen. Leuke extra's zijn lijstjes met
platenwinkels en muziekdocenten, al zijn ook hier jazz en pop steviger vertegenwoordigd dan de
klassieke sector.
www.concertzoeker.nl
Orgelzee
Er zijn nog veel meer concertzalen die bij de meeste muziekliefhebbers helemaal niet bekend zijn, en dat
zijn de honderden kerken in Nederland, waarvan er heel veel over een fatsoenlijk orgel beschikken.
Wat een fantastische mer-à-boire hier te vinden is wordt enigszins duidelijk bij een
bezoek aan www.orgelland.nl. Daar treft de argeloze internetter een complete muziekwereld aan. Van veel
orgels zijn afbeeldingen en disposities beschikbaar, al is de lijst verre van compleet: zo lijkt Wezep
bijna evenveel orgels te herbergen als Amsterdam. Voorts zijn er links naar orgelbouwers, pijpenmakers
en componisten, en – interessanter – een uitvoerige concertagenda, alsook koppelingen naar de
orgelsite van de NCRV en de internetzender orgelradio.nl.
www.orgelland.nl
maart 2006
Actie
Over cultuurbezuinigingen wordt al jaren ach en wee geroepen. Toch is er in de muziekwereld meer aan de
hand – dat vindt De Muziekbeweging, een groep prominente musici, concertorganisatoren en andere
betrokkenen. Niet alleen worden er al twintig jaar lang stukje bij beetje orkesten opgeheven en
samengevoegd, ook de ondersteunende organisaties hebben zwaar moeten inleveren. Podia verdwijnen zonder
dat iemand er erg in heeft, en even stilletjes wordt het klassieke muziekaanbod op de radio uitgedund
tot er alleen maar eenheidsworst overblijft. En het treurigste is dat het muziekonderwijs totaal is
afgekalfd.
De Muziekbeweging, die vorig jaar is opgericht, probeert deze sluipsloop te keren, door druk op de
politiek uit te oefenen, actiedagen te organiseren, en zo veel mogelijk mensen te mobiliseren. De
website van de actiegroep is heel bescheiden, maar biedt vanzelfsprekend de mogelijkheid om adhesie te
betuigen.
www.demuziekbeweging.nl
Test
Drie wetenschappers van het Massachusetts Institute of Technology hebben een internet-onderzoek naar
muziekwaarneming op touw gezet. Je eigen muzikaliteit kun je er niet mee meten, laat staan dat er
cd-bonnen mee te winnen zijn, maar het is erg leuk om er aan mee te doen, al kost het wel gauw een
kwartiertje. De bezoeker mag achtereenvolgens kiezen tussen mooie en lelijke geluiden, bedenken of
klanken droef of blij maken, en tenslotte aangeven welk spanningsverloop de te beluisteren
muziekvoorbeelden hebben. Dat valt nog niet mee – want brengt een pianoriedel die omhoog gaat en
tegelijkertijd zachter wordt nu spanning of ontspanning teweeg? Een blik in de eigen ziel, kortom.
music.media.mit.edu
april 2006
Matthäus anders
In Engeland zingen ze hem al sinds mensenheugenis in hu eigen taal, maar bij ons is het nog niet
vertoond: de Mattheus Passie in het Nederlands, en dan al helemaal niet in de vertaling van Jan
Rot, die zo eigenzinnig belooft te worden dat gerust van een 'hertaling' mag worden gesproken. Rot
bezorgde eerder Nederlandse versies van Schumanns Dichterliebe en Schuberts Winterreise.
Die verschenen op het Kruidvat-label Briljant Classics, maar de Mattheus heeft kennelijk gewicht
genoeg om uitgebracht te worden op het prestigieuze Deutsche Gramophon. Merkwaardig genoeg is het de
website van Universal Music waar de cd wordt aangeprezen.
De cd is al in maart uitgekomen, tijdens de Boekenweek, maar de zaalpremière volgt op 11 april
bij het Residentie Orkest, met het Residentie Bachkoor onder leiding van Jos Vermunt.
In Amsterdam – dit ter geruststelling – zijn alle uitvoeringen keurig in het oorspronkelijke
Duits van Picander.
www.universalmusic.nl/mattheus/
www.janrot.nl
De Nederlandse Bachvereniging, die op 12 april aantreedt met de Matthäus, heeft drie jaar
terug een mooie educatieve cd-rom over dit onderwerp samengesteld met als titel Oog in oog met de
Matthäus Passion. Het project was zo succesvol dat het dit jaar op tal van middelbare scholen
wordt herhaald. Uiteraard is er ook een website aan verbonden, die eigenlijk bedoeld is voor leraren,
maar een aardig voorproefje geeft van de cd. Naast spelletjes en leerrijke teksten zijn het vooral de
stills uit de bijbehorende animatiefilm die een bezoek de moeite waard maken.
matthauspassion.podium.nl
mei 2006
Beroemde Oostenrijker
De grote Mozartgolf, veroorzaakt door de tweehonderdvijftigste geboortedag van Oostenrijks beroemdste
burger, is al een beetje aan het wegebben. Toch is er ook in eigen land nog van alles te doen, zoals te
zien is op de speciale verzamelsite van de Stichting Mozart 2006 Nederland. Veel wetenswaardigs:
allereerst een agenda waarop niet alleen concerten, maar ook lezingen, exposities en wat dies meer zij
te vinden zijn. De diverse recente aan Mozart gewijde boekuitgaven zijn niet vergeten.
Het bezoek dat de familie Mozart in 1765-66 aan Nederland bracht krijgt uiteraard de nodige aandacht.
De lijst met links bevat bovendien een fraaie greep uit de talrijke andere Mozartsites. Het enige wat
niet deugt zijn de vele apocriefe portretjes, waarvan al tientallen jaren vaststaat dat ze een ander
dan Mozart voorstellen.
www.stichting-mozart2006.nl
Zonder muzikaal te zijn
Muziek met dobbelstenen: het lijkt een typisch twintigste-eeuwse vinding, maar het bestond tweehonderd
jaar geleden ook al. In 1787 componeerde Mozart een Anleitung so viel Walzer oder Schleifer mit zwei
Würfeln zu componiren so viel man will ohne musikalisch zu seyn noch etwas von der Composition zu
verstehen. Hij was overigens bij lange na niet de eerste.
Voor computerprogrammeurs is deze componeermethode natuurlijk een dankbaar gegeven, en op internet is
ze dan ook in vele variaties aanwezig. We noemen een Duitse site die de muziek genereert aan de hand
van uw eigen naam en geboortedatum, en de (Engelstalige) pagina van de universiteit van Wenen. Beide
sites bieden de mogelijkheid de deuntjes af te spelen én af te drukken.
www.dein-name-ist-musik.de
sunsite.univie.ac.at/Mozart/dice
juni 2006
Kwartetten in het laagland
Nederland telt veel strijkkwartetten – en dan hebben we het niet over de talrijke
liefhebbersclubjes, maar over ensembles van beroepsmusici, die zich op een niveau bewegen dat misschien
niet met de Himalaya maar toch zeker met de Alpen mag worden vergeleken. Elf van deze gezelschappen
hebben zich verenigd in de Stichting Strijkkwartetten Nederland, die zich ten doel stelt het ganse
laagland van fraaie muziek te voorzien.
De concerten vinden dan ook plaats op onalledaagse podia. Alleen dat al maakt een bezoekje aan de
bijbehorende website tot een stimulerende ervaring. Zelfs doorgewinterde grootstedelingen zullen erdoor
aangespoord worden om ook eens een oor te luisteren te leggen bij de concertboerderij 'Onder de Linden'
in het Drentse Valthermond, het stadhuis van Middelburg, het Muiderslot of de kloosterbibliotheek in het
Limburgse Wittem – om maar een paar van deze locaties te noemen. De afgewogen mix van traditioneel
en avontuurlijk repertoire maakt de verleiding des te groter.
www.strijkkwartetten.nl
Het oog wil ook wat
Oude instrumenten zijn nog net een tikje mooier dan moderne, op zijn minst om te zien, en als het meezit
ook om te horen. De omvangrijke website van de in Oostenrijk gevestigde Stichting Orpheon verlustigt het
oor mondjesmaat met bescheiden muziekfragmentjes, maar het oog komt niets tekort dankzij honderden
fraaie foto's.
Bezichtig hier een keur aan strijk- en andere instrumenten, waaronder een baryton, klavecimbels,
spinetten en een Amati-viool, compleet met dendrochronologische analyse. Ook erg leuk: een fotoreportage
van het bouwen van een viola da gamba.
www.orpheon.org
© Frits van der Waa 2006
