Verschenen in Preludium, maart 2006
Een leven in angst
Er zijn twee redenen waarom Theodore van Houten de aangewezen man is om de eerste Nederlandstalige biografie
van Sjostakovitsj te schrijven. Van Houten is om te beginnen een groot filmkenner, met name als het gaat om
het tijdperk van de de zwijgende film. De tweede reden is dat Sjostakovitsj gevormd is door de jaren dat hij
als filmbegeleider werkte. Een kwart van zijn oeuvre bestaat uit film- en toneelmuziek.
Het verhaal gaat dat Sjostakovitsj zijn studenten aanried alleen zulke opdrachten aan te nemen als ze in
geldnood zaten, en dus een lage dunk zou hebben van dit werk. Terecht wijst Van Houten erop dat zijn
dédain het soort films betrof dat in de USSR gemaakt werd, en niet de filmmuziek als genre.
Met afstand de gewichtigste filmpartituur die Sjostakovitsj schreef is die voor Nieuw Babylon, een
film uit 1929 van het regisseursduo Kosintsev en Trauberg. De muziek voor deze film geldt als de kiem van
veel van zijn latere werk. Het is een beetje jammer dat Van Houten wel de kennis heeft – hij heeft
onder andere nog met Trauberg zelf gesproken –, maar net niet beschikt over het vermogen om zulke
artistieke verbanden helder uit de doeken te doen. Maar ook zonder lucide inzichten biedt zijn boek een
complete en prettig geschreven levensbeschrijving van de man die al vanaf zijn twintigste gold als de
grootste componist van de Sovjet-Unie en daardoor gedoemd was tot Een leven in angst – zoals de
adequaat gekozen ondertitel van het boek luidt.
Theodore van Houten: Dmitri Sjostakovitsj; een leven in angst. Uitgeverij Van Gruting, ISBN 90-75879-326.
180 pp., € 16,90.
© Frits van der Waa 2008
