Verschenen in brochure Muziekcentrum Vredenburg Utrecht, mei 2007
Federico Mompou - Het verklanken van de stilte
Voor hij besloot om zich aan de muziek te wijden, overwoog Federico Mompou tuinman, kloosterling dan
wel straatveger te worden. Dat waren tenminste beroepen waarbij je je geheel aan je eigen gedachten
kon wijden, zonder door anderen te worden lastiggevallen .
Gezien Mompous teruggetrokken, verlegen karakter was ook een carrière als concertpianist snel
van de baan. In plaats daarvan legde hij zich toe op het componeren. Zijn leven lang vijlde en sleep
hij aan een even bescheiden als hoogstaand oeuvre, waarin zijn eigen instrument, de piano, de centrale
plaats inneemt.
Bij zijn dood op 94-jarige leeftijd, in 1987, was Mompou in Barcelona, waar hij het grootste deel van
zijn leven doorbracht, een hoog geschatte componist. In de rest van de wereld was – en is – zijn
werk nog altijd voornamelijk bekend bij liefhebbers. Dat is nu eenmaal het lot van een componist die zich
niet toelegt op symfonieën of opera's, maar liever in intieme, korte klankgedichten op zoek gaat naar
de kern van wat volgens hem muziek zou moeten zijn.
In zijn laatste werk, Musica Callada, een bundel van achtentwintig soms nietige pianostukken,
kwam hij het dichtst bij de verwezenlijking van zijn ideaal, het verklanken van de stilte. Het is muziek
van een bedrieglijke eenvoud: de essentie ligt eerder tussen dan in de noten. Maar ook het werk uit
zijn jonge jaren ademt in wezen dezelfde atmosfeer. Mompous uitgangspunt was 'recomenzar': opnieuw beginnen.
Hij greep daarbij ook terug op melodieën uit de Spaanse volksmuziek. Toch is zijn idioom allesbehalve
folkloristisch. Het doet doet denken aan dat van Debussy en Ravel, maar is scherper, ascetischer en
doordrongen van metalige, boventoonrijke klanken. Waarschijnlijk zijn dat echo's van de klanken die hij als
jongetje hoorde in de werkplaats van zijn grootvader, die klokkengieter was.
In het componistenportret van 7 mei belichten Mompou-voorvechter Marcel Worms en vier medemusici naast
Mompou's kamer- en pianomuziek ook zijn liederen, die opvallen door hun charme en directheid, in het
bijzonder de Comptines, zijn muzikale uitwerking van zes aftelversjes.
© Frits van der Waa 2008
