Verschenen in Vrije Geluiden no.9, 10 juni 2000
Voetnoten bij Beethoven
Brodsky Quartet: Beethoven: 6 strijkkwartetten op.18 en kwartetten van Alvarez, Beamish, Firsova,
Jegede, Smirnov en Tanaka. Vanguard Classics 99212.
In de hedendaagse muziek zijn commentaar-projecten de laatste jaren schering en inslag. Het
recept is simpel: men neme een klassiek meesterwerk, of liever nog een bundel meesterwerken, nodigt
vervolgens een aantal componisten uit om daar een muzikale repliek op te geven, en voilà,
daar heb je een coherent en toch veelzijdig programma. Het kan praktisch niet mislukken.
Zo heeft het Britse Brodsky Quartet een half dozijn componisten losgelaten op de zes
strijkkwartetten opus 18 van Ludwig van Beethoven. Een zinnig plan, omdat Beethoven zelf immers
voortbouwde op de strijkkwartetten van Haydn en Mozart. De driedubbel-cd waarop de werken om-en-om
zijn vastgelegd is tevens bedoeld als een artistiek credo; het ensemble wil laten zien dat
het zowel op de bres staat voor oude waarden als voor vernieuwing.
De commentaar-formule heeft één voor de hand liggende keerzijde. Je moet namelijk
wel van verduiveld goeden huize komen om ook maar in de schaduw te kunnen staan van een gigant als
Beethoven. De zes invité's van het Brodsky Quartet zijn – met verschuldigd respect –
geen van alle van dat formaat. De Japanse Karen Tanaka heeft zich zelfs dermate laten overdonderen
door opus 18 nr.3 dat ze haar eigen toontaal heeft verruild voor een Beethoveniaans idioom, getuige
haar At the grave of Beethoven.
Het Russische componisten-echtpaar Dmitri Smirnov en Elena Firsova staat steviger in de schoenen.
Hun kwartetten hebben althans een eigen signatuur. Dat geldt ook wel voor de bijdragen van de
Mexicaan Javier Alvarez en de uit Ghana afkomstige Tunde Egede, maar hun harmonieën en
poppy texturen zijn erg eenzijdig. Het meest onderhoudende weerwoord is Opus California
van de Britse Sally Beamish, die brokjes Beethoven verwerkt tot een eigen verhaal.
Nee, dit zijn voetnoten, geen stukken voor de eeuwigheid. Maar niemand hoeft zich bekocht te
voelen. De zes Beethoven-kwartetten hadden toch niet op twee cd's gepast, en de uitvoering van het
Brodsky Quartet is eersterangs, zij het dat er meer ratio dan hartstocht in doorklinkt.
© Frits van der Waa 2007
