de Volkskrant van 30 november 1987, Kunst, recensie
Concert van Orkest Achttiende Eeuw op videodisc vastgelegd
Symfonieën van Haydn en Beethoven, door het Orkest van de Achttiende Eeuw, o.l.v. Frans Brüggen.
In de Vereeniging Nijmegen. Voorts: Amsterdam (30/11).
Het orkest van de Achttiende Eeuw is terug in Nederland. Drie weken lang heeft het gezelschap de States
bereisd, met onder de ene arm de authentieke vioolkist, en onder de andere Haydns Symfonie no. 103 (die
met de paukenroffel) en Beethovens Eroica.
De halfjaarlijkse tournee wordt als gewoonlijk afgesloten met een aantal concerten in het vaderland
(als je daar bij een orkest met zo'n internationale samenstelling nog van kunt spreken). Van het
laatste concert in Amsterdam maakt de NOS een tv-registratie, die, behoudens tegenslag, door Philips
zal worden uitgebracht als een van de eerste compact-videodiscs. Geen gekke keus: niet alleen heeft het
orkest een fabelachtige omzet aan audio-cd's, maar het heeft ook de uitzonderlijke gave zijn publiek
een adem- en vooral hoestloze stilte af te dwingen.
De aangekondigde video-cd zal trouwens alleen de Eroica bevatten, het werk dat het orkest al
enkele jaren op het repertoire heeft, en waarmee het in de Nijmeegse Vereeniging opnieuw groot succes
oogstte. In weerwil van de talloze eerdere uitvoeringen is er geen spoor van plichtmatigheid in geslopen.
Ook Haydns paukenroffel-symfonie kreeg de afgemeten en toch zwierige behandeling, die de
interpretaties van dirigent Frans Brüggen kenmerkt. In de heldere harmonie en de schijnbaar
rustieke, maar geraffineerde thema's van Haydn ontvouwen zich, meer nog dan in de heroïsche
Eroica, de unieke kwaliteiten van het ensemble. Een dynamische schakering die reikt van
fluistersterkte naar een beschaafde debatteertoon, maar door de zuivere intonatie toch het effect van
een fortissimo kan hebben; een transparante orkestklank die alle details overeind laat; en –
essentieel voor alle muziek, maar voor Haydn in het bijzonder – een immens muziekplezier.
© Frits van der Waa 2006
