de Volkskrant van 6 november 1993, Kunst, recensie
Een hangerige Nacht van de Confrontaties
Confrontaties IV, festival rond muziek jonge componistengeneratie in Nighttown en De Unie, Rotterdam.
Ook in De IJsbreker, A'dam.
Harder dan ooit zijn de confrontaties in Rotterdam, en dat mag gerust ook letterlijk genomen worden.
Met aan elkaar gesoldeerde trommelvliezen de tent uitgeblazen worden door een Amerikaanse cyberpunk met
een dubbelloops gitaar is beslist een nieuwe ervaring.
De vierde jaargang van het Confrontaties-festival treedt buiten de muren van Zaal De Unie. De
openingsavond speelde zich af in disco Nighttown; de drie andere programma's worden herhaald in de
Amsterdamse IJsbreker. Het evenement treedt bovendien buiten het vaste stramien van de afgelopen
afleveringen door naast drie al zeer verschillende buitenlanders ook drie jongere Nederlandse
componisten ten tonele te voeren.
Zo wordt de komende dagen het werk van cyberpunk Elliott Sharp geconfronteerd met het
notengraniet
van Cornelis de Bondt, muziek van de haastige Engelsman Steve Martland met composities van de
flegmatische Paul Termos, en staat de ruige Rotterdammer Arthur Sauer tegenover de Finse omnivoor
Magnus Lindberg.
Hoe verschillend ook, toch hebben vijf van de zes componisten (met uitzondering van De Bondt) een
ding gemeen: ze hebben eigen muziekgroepen opgericht, waarin ze zelf meespelen. De moderne componist is
handelingsbekwaam, een
pragmaticus. Zelfs De Bondt - toch enigszins een zolderkamercomponist - verscheen zelf op het podium
om deel te nemen aan zijn langdurige, maar uiteindelijk onontkoombare performance Beethoven is doof.
Hierin wordt een voorlezing van Boulez' artikel Schönberg is dood verdubbeld met een band
met (bijna) dezelfde tekst en gecombineerd met het tweede deel van Beethovens pianosonate op.10 nr.3,
waarna beide lagen ten slotte verstikken in een ruis van elektronisch aangehouden tonen.
De gedachte om op de openingsavond alle zes componisten bijeen te brengen in een Nacht van De
Confrontatie was uitstekend, maar leidde in de praktijk tot een wat hangerig gebeuren. Weliswaar werden
twee voorproefjes uit het werk van Lindberg en Termos welsprekend uitgevoerd door het MAASensemble,
en liet het Rotterdams Gitaarkwintet in Sauers Het kristal wreekt zich een scherpgesneden elektrische
sound horen waar ik nog wel een paar componisten hun licht over zou willen laten schijnen. Maar
dat
een noodgreep (Louis Andriessens Hoketus als vervanging voor De Bondts Bint) de avond
ontoepasselijk genoeg haar hoogtepunt bezorgde, zegt genoeg.
Het eerste dubbelportret (Sauer/Lindberg) leek donderdag aanvankelijk ook weinig handen en voeten
te krijgen. Arthur Sauer is geneigd zijn talent te verschieten in losse flodders: stukken die een
statement inhouden, maar niet meer dan dat. Toch heeft hij meer in zijn mars, getuige zijn speciaal
voor het Toimii Ensemble geschreven Joukahainen's Defeat, een turbulent en toch coherent werk
waarin
een onderliggend gebeuk wordt onzenuwd en de partijen beurtelings uiteen en naar elkaar toe worden
gedreven.
Van het zestal Confrontatie-componisten geniet Magnus Lindberg de meeste erkenning. Hij is ook
de minst tegendraadse. Behalve door het plezier in virtuositeit vallen zijn drie uitgevoerde
stukken op door voortdurende afwisselingen van spanning en ontspanning. Lindbergs
muziek klinkt altijd goed en heeft continuïteit, maar tegelijkertijd iets ongedurigs, wat
zelfs doordringt tot in vorm en grammatica. Zo maakt ook zijn opdrachtstuk Kiri de indruk een
beetje voor de vuist weg gecomponeerd te zijn: onderhoudend, maar niet dwingend.
De kennismaking met Lindbergs Toimii Ensemble was daarentegen overrompelend. Het niveau van
de zes spelers (vijf muzikanten en een geluidstechnicus, allen gehuld in laboratoriumjassen)
is fabelachtig. Nog verrassender is de onorthodoxe medley-vorm waarin ze hun acht
programma-onderdelen aan elkaar gemonteerd hebben. Een als country-jig vermomde Rossini-ouverture,
en een blasfemische versie van een Valse Triste (False Twist) van Sibelius zorgen daarbij
voor een hartveroverende afwisseling, soms zelfs samengaan, van diepe ernst en superieure kolder.
© Frits van der Waa 2006
