de Volkskrant van 03-02-1995, Pagina 11, Kunst, recensie
Ronald Brautigam speelt de complete pianosonates in kerkjes en
kastelen Elk detail van Mozarts muziek komt tot leven
Mozart: complete pianosonates door Ronald Brautigam. Het Groene
Kerkje, Oegstgeest. Herhaling: Utrecht (3/2), Amsterdam (4/2), Baarn (5/2).
Radio 4: 8 april, 14.00 uur.
'Authentiek' is in muziekkringen een volstrekt versleten begrip. Toch is er
voor de ervaring die pianist Ronald Brautigam teweegbrengt met zijn
Mozartvertolkingen nauwelijks een ander woord te bedenken. Of Brautigam
speelt als Mozart is uiteraard een onbeantwoordbare vraag, maar hij slaagt er
in elk geval in de muziek te laten klinken of ze gisteren gecomponeerd is.
Mede dank zij zijn 'authentieke' instrument, een excellent klinkende kopie
van een fortepiano uit 1795, weet Brautigam hoorbaar te maken hoezeer Mozarts
klaviermuziek vanuit het instrument is gedacht, en dat de traditionele
concertvleugel zich verhoudt tot een Mozart-sonate als een Mercedes tot een
bospad. Een mooi stuk gereedschap, maar niet geschikt voor het doel.
Brautigam heeft deze week een begin gemaakt met een integrale vertolking van
Mozarts achttien pianosonates. Dat hij deze driedelige concertserie niet
uitvoert in de gerenommeerde muziektenten, maar in drie kerken en een
kasteel, past geheel bij zijn streven Mozarts muziek haar juiste proporties
te geven.
Wat zich woensdag in het Groene Kerkje in Oegstgeest voordeed was niets
minder dan een revelatie, zij het in een lichte overmaat, want zelfs een
staat van genade laat zich niet zesmaal achtereen genieten zonder te slijten.
Brautigam voert de sonates niet in chronologische volgorde uit, maar heeft ze
in drie gelijksoortige tuiltjes KV-nummers verdeeld, zodat elk concert zowel
veelgespeelde als minder bekende sonates bevat.
Eens te meer bleek in hoeveel gedaanten Mozart zich vertoont. Hier in een
aristocratische vermomming, daar als flamboyante podiumverschijning, nu eens
oplaaiend in aria-achtige melodieïn, dan weer streng en methodisch als
een organist, een componist die zijn tonen lawaaiig aaneen weet te rijen,
maar ze even geraffineerd op donzen voetjes laat langstrippelen.
Wat Brautigams interpretatie zo bijzonder maakt is de subtiele en toch
doortastende manier waarop hij de kleurenrijkdom en de dynamische
wendbaarheid van het instrument integreert in zijn muzikaal betoog. Elk
detail komt tot leven, tot en met de simpelste toonherhaling toe.
Quasi-mechanische figuren, toonladders en gebroken akkoorden worden ontdaan
van hun rechtlijnigheid en krijgen de allure van rimpelende verkleuringen.
Alleen al dat zorgvuldig uitgebalanceerde, transparante klankbeeld is iets om
volledig in op te gaan, vooral in die delen en passages waar Brautigam met
behulp van het sordino-effect (enigszins vergelijkbaar met het demppedaal)
beeldschone, etherische klanksluiers ontvouwt. Maar zonder zijn greep op de
affectieve en architectonische aspecten van de muziek zou die betovering niet
blijven werken. Ook hier stelt hij harmonieuze proporties voorop, wat onder
andere tot uiting komt in gematigde tempi. Ondanks bijna onbesuisd
bochtenwerk in sommige snelle delen is hier - en ook dat hangt nauw samen met
de klank van het instrument - geen sprake van slepende andantes of
achtbaan-presto's. Ook in dat opzicht wekt Brautigam de indruk de ware Mozart
heel dicht genaderd te zijn.
© Frits van der Waa 2006
