de Volkskrant van 22-03-1996, Pagina 8, Kunst, recensie
Verstandshuwelijk Kremer en Brahms
Werken van Brahms, door het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v.
Nikolaus Harnoncourt m.m.v. Gidon Kremer. Concertgebouw, Amsterdam.
Herhaling: 22 en 24 maart. Radio 4: 24 maart, 14.15 uur.
De muziek van Johannes Brahms werd, en wordt nog steeds niet door iedereen op
prijs gesteld. Zelfs de groten der muziek hadden er zo hun bedenkingen over.
Tsjaikovski bijvoorbeeld omschreef de opening van het vioolconcert als 'een
bewonderenswaardig voetstuk voor een standbeeld; maar', vervolgt hij, 'het
standbeeld ontbreekt, er gebeurt niet meer dan dat er nog zo'n voetstuk op
komt te staan.'
Nu maakten violist Gidon Kremer en dirigent Nikolaus Harnoncourt er woensdag
met het Concertgebouworkest wel wat meer van dan een stapel sokkels, maar
toch moet ik bekennen dat hun Brahms, evenals de daaropvolgende Eerste
Symfonie, me steenkoud liet.
De verbintenis tussen Kremer en Brahms had veel van een verstandshuwelijk.
Kremers optredens zijn altijd indrukwekkend doordat hij eerder naar waarheid
dan naar klankschoonheid streeft, maar in dit geval ontdeed hij met zijn
kale, intense toon het Vioolconcert vrijwel geheel van warmte en
levensvreugde. Op zo'n manier gespeeld wordt Brahms' muziek inderdaad een
kille affaire.
Het aandeel van Harnoncourt ging gebukt onder een soortgelijke eenzijdigheid,
misschien eveneens als gevolg van de behoefte het onderste uit de kan te
halen. Waar Harnoncourt twee maanden geleden, bij het eerste concert van zijn
Brahms-cyclus, nog op indrukwekkende wijze de bezem door de Derde Symfonie
haalde, legde hij bij dit tweede optreden de knoet erover.
Zijn doortastende benadering leidde in de langzame delen nog tot een subliem
evenwicht. De snelle openings- en slotdelen bevatten enkele onthullende
momenten - waarin vooral Brahms' gebruik van orkestkleur in een nieuw licht
kwam te staan - maar werden overschaduwd door een bijna grimmig streven naar
scherpte in het klankbeeld, wat zijn neerslag kreeg in een vrijwel continu
volgehouden marcato. De paukenist moet de tijd van zijn leven gehad hebben.
© Frits van der Waa 2006
