de Volkskrant van 10-05-1996, Pagina 27, Kunst, recensie
PLATEN: KLASSIEK
Weelderig timbre bij overweldigend Aurelia Quartet
Saxophone Quartets (Verbey, Keuris, Van Onna, Padding, Andriessen en
Van Keulen). Aurelia Saxophone Quartet. NM Classics 92053.
Als ik een Nederlandse componist was en ik wilde een strijkkwartet schrijven,
zou ik me wel twee keer bedenken. Dan zou ik de nieuwste cd van het Aurelia
Kwartet nog eens van a tot z beluisteren en besluiten dat het maar een
saxofoonkwartet moest worden. Want dit kwartet musiceert op een niveau
waaraan geen strijkkwartet in Nederland kan tippen, zelfs het Orlando Kwartet
niet. Weliswaar heeft de rietklank niet de intimiteit van haar, hars en
snaren, maar dat wordt bij het Aurelia Kwartet geheel gecompenseerd door
weelderige timbres en overweldigend samenspel.
Ook de op deze cd bijeengebrachte composities zijn van een hoge kwaliteit.
Vooral Passamezzo van Theo Verbeij en Ritorno van Martijn Padding treffen
door hun scherp gedoseerde ontwikkeling en hun uitgekiende harmonische taal.
De twee omvangrijkste stukken, Music for Saxophones van Tristan Keuris en
Facing Death van Louis Andriessen, hebben gemeen dat ze allebei net iets te
lang zijn. Bij Keuris ligt dat aan de steeds naar het hoogste register
toewerkende kwispelklanken, bij Andriessen aan de drammerige motoriek van de
laatste minuten - die het Aurelia Kwartet bovendien te gemakkelijk afgaat:
Facing Death is namelijk oorspronkelijk een strijkkwartet-met-saxofoongedrag.
Deze meegecomponeerde tegenstrijdigheid maakte dat de oorspronkelijke
uitvoerders, het Kronos Kwartet, een gevecht tegen de noten moesten leveren.
Dat aspect ontbreekt hier, al wint het stuk aanzienlijk aan helderheid. De
cd, gecompleteerd met The Gravity of D van Peter van Onna en Kwartet van
Geert van Keulen, is niet alleen illustratief voor de kwaliteiten van de
spelers, maar ook voor die van de Nederlandse componisten.
Pictured Air (Meijering, Wagemans, Koomans, Van Steenhoven, Keuris en De
Kemp). Amsterdam Loeki Stardust Quartet. Channel Classics CCS 8996.
Consort Songs (Dowland, Byrd, Tallis e.a.). Amsterdam Loeki Stardust Quartet
en Connor Burrowes. Channel Classics CCS 9196.
Het Amsterdam Loeki Stardust Kwartet beweegt zich op een bijna even
adembenemend hoog peil als het Aurelia Kwartet - met dit verschil dat het
geluid van vier blokfluiten moeilijker een hele cd lang te verdragen is dan
dat van vier saxen, en dat het gehalte van de voor hen geschreven composities
ietwat wisselvalliger is. Ook op Pictured Air is een werk van Tristan Keuris
een schragende factor. Zijn Passeggiate valt bovendien op door een vloeiende,
vrijwel uitsluitend op één melodisch gegeven gebaseerde
ontwikkeling.
Het werk van Chiel Meijering, vertegenwoordigd met Een paard met vijf poten
en Sitting Ducks, is daarentegen vooral boeiend door zijn ritmische
stuwkracht en de bijzondere klanken die hij het ensemble ontlokt. In
composities van Bart de Kemp en Karel van Steenhoven overstijgt het
piepgehalte de muzikale zeggingskracht - anders dan bij Peter-Jan Wagemans,
die in zijn oorpriemende Kwartet van deze nood een deugd weet te maken.
Op de cd Consort Songs die Channel Classic tegelijkertijd met Pictured Air
heeft uitgebracht, laat het Loeki Stardust Kwartet een heel andere kant van
zijn repertoire horen. De ongerepte schoonheid van deze zestiende-eeuwse
madrigaalachtige zettingen, gezongen door de dertienjarige Connor Burrowes,
is een balsem op het trommelvlies. Doordat de vocale stukken worden
afgewisseld met instrumentale, en ook voor de begeleiding voortdurend andere
combinaties van blokfluiten zijn gekozen, is bovendien het gevaar van
eentonigheid met succes bezworen.
From the Court of Frederick the Great (Benda, Graun, Kirnberger, Quantz,
Müthel en Friedrich II). Barthold Kuijken, Wieland Kuijken en Bob van
Asperen. Sony Classical SK 66267.
Dat Frederik II van Pruisen een groot muziekminnaar en een uitstekend
fluitist was, zonder wie Bach nooit zijn Musikalisches Opfer zou hebben
geschreven, is bekend. Maar verder hoor je de muziek die daar aan het hof
gespeeld werd niet vaak. Traverso-speler Barthold Kuijken heeft met zijn
cellospelende broer Wieland en clavecinist Bob van Asperen een keuze uit
Friedrichs muzikale schatkist gemaakt. Deze zeven fluitsonates, waaronder een
van de koning zelf, werpen een boeiend licht op de overgang van het barokke
naar het pre-klassieke idioom. Het is zelden 'diepe' muziek, maar de
uitvoering is, vooral dank zij Kuijkens rijkgeschakeerde fluitspel, boven
alle kritiek verheven.
© Frits van der Waa 2006
