de Volkskrant van 20-01-1997, Pagina 8, KUNST, recensie
Bij Termos springt de naald in groef terug
Stravinsky en Termos. Het Radio Kamer Orkest o.l.v. Ed Spanjaard.
Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht, 19 januari. Radio 4: 5 februari,
14.00 uur.
Paul Termos houdt van volhouden, van aanhoudende voorhoudingen, en
van onderhoudend oponthoud. Van muziek die vasthoudt aan haar inhoud,
als u het nog kunt bijhouden. De herhaling - of juister gezegd,
gevarieerde herhaling - van kleine muzikale modules is een wezenlijk
onderdeel van zijn stijl, dat zijn werk dikwijls een haperend slow
motion-effect geeft, alsof de naald terugspringt in de groef.
Het voortvarende begin van zijn Concert voor fluit en orkest is in
dat licht overrompelend, al blijkt ook hier dat het zonnig draaiende
motortje van kwartintervallen een paar keer doorgestart moet worden.
Maar de naald springt steeds sneller terug, over steeds kortere
afstanden, om dan plotseling in een ander akkoord te belanden. Zo gaat
dat bij Termos, met dien verstande dat dit innemende
voorwaarts-achterwaarts-proces in zijn voegen wordt gehouden door een al
even ongelijkmatige afwisseling van lange noten.
Het Fluitconcert, dat zijn première beleefde onder handen
van Ed Spanjaard, het Radio Kamer Orkest en soliste Eleonore Pameijer,
is van een charmante weerbarstigheid, niet alleen door het schokkende
middenrif, maar ook door de voortdurende onenigheid over wat de juiste
noten in het akkoord zijn. Zo bereikt in het tweede van de vier
onderdelen het orkest na verscheidene pogingen tot harmonie ten slotte
een consonant akkoord. Maar juist dan is de fluit een stapje te hoog,
zodat het orkest andermaal op zoek moet naar een oplossing.
Loze virtuositeit is Termos vreemd, maar dat wil niet zeggen dat de
solopartij met zijn pregnante buitelfiguren en zijn lange, intense noten
eenvoudig is. Pameijers bundeling van kracht en lichtvoetigheid is
fascinerend. Toch blijft het werk, vooral in de laatste minuten, stokken
in vasthoudendheid. En het slot - twee flarden uit Debussy's Syrinx en
Varèses Density 21.5 - is even abrupt als merkwaardig (en
eigenlijk onbevredigend).
Niettemin kan dit Fluitconcert - een genre waarbinnen meesterwerken
dun gezaaid zijn - worden aangemerkt als een aanwinst. Het bleef goed
overeind tussen de uitvoeringen van het Octet en Apollon musagète
van Stravinsky, die, ondanks de genuanceerde directie van Spanjaard,
niet om door een ringetje te halen waren.
© Frits van der Waa 2006
