de Volkskrant van 12-05-1997, Pagina 10, Kunst, recensie
Net ondergedompeld in geluid, klotst er water je neus binnen
Crysallis (een onderwater-opera) van Michel Redolfi. Het Zuiderbad,
Amsterdam, 9 mei.
Het valt niet mee om de juiste luisterhouding te vinden. Want in Crysallis,
de onderwater-opera van Michel Redolfi, bevinden niet alleen de uitvoerders,
maar ook de muziek zelf zich onder de waterspiegel. Boven de verduisterde
golfjes van het Amsterdamse Zuiderbad is ook nog wel wat te horen, maar de
verfijnde elektronische bliepjes, het gemurmureer en gefluister van sopraan
Yumi Nara en het tinkelende metaalwerk van percussionist Alex Grillo komen
pas onder water ten volle tot hun recht. Hoewel het geluid rechtstreeks via
de schedel en niet via de trommelvliezen binnenkomt moet je toch op z'n minst
tot en met je oren kopje onder. Daarbij doet zich dan de complicatie voor dat
een mens ook moet ademen. En de IJsbreker, die Redolfi's kunstwerk naar
Nederland heeft gehaald, heeft wel gezorgd voor zwembrilletjes, maar niet
voor snorkels.
Elk van de honderdtwintig concertbezoekers in het Zuiderbad vindt zo zijn
eigen oplossing. Sommigen zwemmen rond en nemen af en toe een duik in het
geluid. Anderen hebben drijfkussentjes om diverse lichaamsdelen gewonden en
deinen zachtjes op en neer. Toch blijft het schipperen met dat gedobber, want
telkens als je net lekker ondergedompeld bent in het geluid, klotst er weer
een golf water je neus binnen, of valt er een oor droog en is de muziek weg.
En bovendien zie je niets als je op je rug ligt.
Onder water luisteren is kennelijk iets wat je moet leren.
Wat dat betreft is het maar goed dat Redolfi's opera vooral het karakter van
een environment heeft. Dat geldt ook voor het visuele aspect. Yumi Nara zit,
onzichtbaar, verscholen in een grote, kwalvormige duikerklok, en Grillo
zetelt, gestoken in scuba-apparatuur, op de bodem van het zwembad. Van enige
ontwikkeling is eigenlijk geen sprake, behalve dat vlak voor het eind een
zonderling gevoel van doofheid optreedt: de geluidswereld onder de
oppervlakte valt stil en de muziek blijkt opeens, samen met Nara, boven water
gekomen te zijn.
Het heeft vijf kwartier geduurd, maar die zijn omgevlogen, want met alle
handicaps is het ongelooflijk spannend om rond te zwemmen in vloeibare
geluiden, geluiden die binnenin je hoofd lijken te zitten en een enkele keer
zelfs voelbaar zijn als een vreemde resonantie in je ruggegraat. En het staat
als een paal boven water dat Redolfi en de zijnen een technische prestatie
van de eerste orde hebben geleverd. Maar zowel op grond van de wet van
Archimedes als onze behoefte aan lucht zullen wij arme landkrabben toch
altijd grensbewoners blijven in dit 'zintuiglijk utopia'.
© Frits van der Waa 2006
