de Volkskrant van 09-10-1998, Pagina 27, KUNST & CULTUUR, recensie
PLATEN: KLASSIEK
Loepzuivere engelachtigheid verveelt al snel
A Lammas Ladymass, door Anonymous 4. Harmonia Mundi HMU 907222.
Het veelgeroemde Amerikaanse dameskwartet Anonymous 4, dat zich
toelegt op middeleeuwse muziek, geeft met A Lammas Ladymass
ontegenzeglijk een fraai visitekaartje af. Lammas is een Keltisch
oogstfeest, dat indertijd werd gecombineerd met de viering van Maria
Hemelvaart. De cd volgt de liturgie van de mis en bestaat uit een
afwisseling van gregoriaanse en meerstemmige gezangen uit het Engeland
van de 13de en 14de eeuw.
Vroege meerstemmige muziek is altijd boeiend door zijn voor ons oor
ongebruikelijke stemvoeringen, en Anonymous 4 heeft een fijne neus voor
hoogwaardige stukken. Helaas is de a-cappellazang van de dames, hoewel
loepzuiver, van een eentonige engelachtigheid die al snel gaat vervelen.
Codex Reina: Ballades, Virelais et Rondeaux du 14ème
siècle, door Continens Paradisi. Symphonia SY 97155.
De meerstemmige muziek had zijn bakermat in Frankrijk en Italië, en
bereikte daar in de 14de eeuw een niveau dat niets primitiefs meer
heeft. Het nog onbekende Italiaanse gezelschap Continens Paradisi heeft
voor zijn tweede cd geput uit de Codex Reina, een omvangrijk handschrift
waarin meer dan tweehonderd werken uit deze periode zijn opgenomen. De
cd bevat er negentien, die eigenlijk allemaal even schitterend zijn. De
grotendeels anonieme composities doen niet of nauwelijks onder voor de
drie bekende chansons van Guillaume de Machaut in deze bloemlezing.
Witte Weber en Eric Mentzel, de zangers van Continens Paradisi, brengen
de ietwat weemoedige, vloeiende klankpoëzie bijzonder oorstrelend
tot klinken, gesteund door de klanken van rebecs, vedels, luit en
chalumeau. Samen met de voortreffelijk uitgebalanceerde opname maakt dat
deze cd tot een waar schatkistje vol muzikale kleinodiën.
Heinrich Schütz: Psalmen Davids, door Cantus Cölnn en Concerto
Palatino o.l.v. Konrad Junghänel. Harmonia Mundi HMC 901652/3.
Heinrich Schütz: Musikalische Exequien, door The Sixteen o.l.v.
Harry Christophers. Collins 15302.
Heinrich Schütz (1585-1672) componeerde gedurende zijn lange leven
vrijwel uitsluitend religieuze muziek. Zijn muziek is dikwijls van
een indrukwekkende karigheid, wat overigens niet in de eerste plaats een
compositorische keus was, maar het gevolg van de economische malaise die
de Dertigjarige Oorlog met zich meebracht.
Zijn Psalmen Davids stammen echter nog uit een tijd van overvloed.
Daarvan getuigt de dubbel-cd waarop Konrad Junghänel en zijn
keurtroepen de zesentwintig psalmzettingen hebben vastgelegd. Veel
daarvan zijn gecomponeerd in de meerkorige stijl die Schütz in
Venetië bij Giovanni Gabrieli had geleerd. Overigens zijn deze
'koren' zowel vocaal als instrumentaal; bij Cölnn zijn de partijen
bovendien grotendeels solistisch bezet, wat het klinkend resultaat
transparant houdt, temeer daar de zangeressen met verwonderlijk gemak
overschakelen van een volwassen timbre naar een strak,
jongenssopraantjesachtig geluid. Vooral de cornetten, trombones en
trombones van Concerto Palatino geven het geheel een klankrijk karakter.
De opname is, zeker in het licht van de soms grote opstapelingen van
geluid, verbluffend goed. Het enige nadeel van deze bundeling van
stukken die, hoe gevarieerd ook, natuurlijk nooit bedoeld zijn om
allemaal achter elkaar gespeeld te worden, is dat er een zekere
uniformiteit op de loer ligt.
In dat opzicht is de Schütz-cd van het Engelse gezelschap The
Sixteen boeiender van samenstelling. De Musikalische Exequien behoren
evenals het Deutsches Magnificat, de drie zettingen van Herr, nun
lässest du deinen Diener en het Vater unser tot het werk van de
'rijpe' Schütz. De begeleiding is veel soberder, maar het zijn
evengoed imposante werken. Jammer genoeg produceren The Sixteen een
nogal massief geluid, dat bovendien door de technici niet optimaal is
geregistreerd. De solistische gedeelten klinken aanzienlijk beter.
Saints & Sinners: 17th Century Musical Dialogues, door Cappella
Figuralis o.l.v. Jos van Veldhoven. Channel Classics CCS 12498.
Cappella Figuralis, de solistische eredivisie van De Nederlandse
Bachvereniging, bestaat al sinds 1989, maar maakt met Saints &
Sinners zijn cd-debuut. De tijd was er zeker rijp voor, gezien het hoge
niveau dat het gezelschap onder aanvoering van Jos van Veldhoven heeft
bereikt. Vooral de beide sopranen, Anne Grimm en Johannette Zomer,
kunnen tot de beste barokzangers van hun generatie worden gerekend.
De cd is des te aantrekkelijker door het gekozen repertoire: het
genre van de 'muzikale dialoog' dat in de zeventiende eeuw werd beoefend
door kerkcomponisten als Benedictus a Sancto Josepho, Marc Antoine
Charpentier en Giovanni Antonio Grossi is nauwelijks ontgonnen. De
boodschap is stichtend, maar de muziek is er niet minder levendig om.
Het zijn bijna mini-operaatjes, waarin de christelijke ziel toegeeft aan
de (muzikale) verlokkingen van de Duivel, maar zich daar uiteindelijk
aan weet te onttrekken - behalve natuurlijk in het geval van Adam en
Eva, die het in een dialoog van Augustin Pfleger moeten afleggen tegen
de Slang. Ook de overige, gebed-achtige stukken op de cd zijn, ondanks
de geringe bekendheid van de componisten, alleszins de moeite waard. De
opname is, zoals altijd bij Channel Classics, uitstekend.
© Frits van der Waa 2006
