Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant van 09-01-1999, Pagina 11, KUNST, recensie

Van Warmerdam toont Ivesiaans karakter bij Blazers Ensemble

Muziek van Ives, Van Warmerdam, Cage en Feldman, door het Nederlands Blazers Ensemble. 6 januari, Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht.

Het Nederlands Blazers Ensemble zit nooit verlegen om goede ideeën, zeker niet als het gaat om het slechten van barrières tussen oude en nieuwe, zware en lichte, of grotemensen- en kindermuziek. Dat bewees het vorige week met zijn traditionele Nieuwjaarsmatinee, en dat bewijst het nu opnieuw met het tweede concert in zijn 'bewerkings'-serie. Voor deze serie vroeg het NBE drie componisten om een of meer stukken van een collega uit het verleden te bewerken voor het Ensemble, en daar bovendien een eigen ouverture bij te componeren.

Leo Samama boog zich over Brahms, en Elmer Schönberger neemt in een volgend programma Haydn onder het mes. Dat het NBE naast deze twee gerenommeerde toondichters ook theater- en filmcomponist Vincent van Warmerdam heeft uitgenodigd is weer zo'n prachtvoorbeeld van verder-kijken-dan-je-neus-lang-is. Van Warmerdam ging aan de slag met een aantal liederen van Charles Ives, de eigenzinnige pionier van de Amerikaanse muziek. Met succes, zo bleek woensdag, ondanks de dorre akoestiek van het hok in Muziekcentrum Vredenburg dat door moet gaan voor een kleine zaal.

De eerste helft van het programma had een wat anarchistisch karakter, doordat de blazers het programma in een andere volgorde uitvoerden dan was aangekondigd, zodat niet altijd duidelijk was of nu de bewerker of juist de bewerkte aan het woord was. Maar dat die vraag kón rijzen toont wel aan dat Van Warmerdam iets heeft met Ives. Ook hij hanteert uiteenlopende stijlen, die hij naar believen vermengt.

De abruptheid waarmee hij in zijn ouverture The Magnificent Yankee van een uitbundige marsmuziek overgaat in surrealistische, langgerekte dissonanten is uitermate Ivesiaans, evenals de tegendraadse swing van zijn Pipe Smoking Rag - al gaat Ives dikwijls gedurfder te werk. De ritmische wirwar van diens Country Band March is even humoristisch als verbazingwekkend, een effect dat nog werd versterkt doordat het NBE in deze complexe muziek zonder dirigent op koers bleef.

Een bewerking is pas zinvol als ze iets toevoegt aan het origineel. Wat dat betreft waren Van Warmerdams instrumentaties niet alle even geslaagd. De op zichzelf prijzenswaardige neiging om het dun te houden, leidde soms tot een wat kale klank. Grappig genoeg waren het juist de meest ingetogen én de uitbundigste zettingen die de fraaiste vondsten bevatten.

Maar het succes van deze onderneming stond bij voorbaat vast, dankzij het aandeel van sopraan Roberta Alexander, Ives-vertolkster par excellence, die elk lied een eigen leven inblies, nu eens innig, dan weer los en ongedwongen, en er samen met de blazers een wervelende avond van maakte.


© Frits van der Waa 2006