de Volkskrant van 09-01-1999, Pagina 11, KUNST, recensie
Van Warmerdam toont Ivesiaans
karakter bij Blazers Ensemble
Muziek van Ives, Van Warmerdam, Cage en Feldman, door het Nederlands
Blazers Ensemble. 6 januari, Muziekcentrum Vredenburg, Utrecht.
Het Nederlands Blazers Ensemble zit nooit verlegen om goede ideeën,
zeker niet als het gaat om het slechten van barrières tussen oude
en nieuwe, zware en lichte, of grotemensen- en kindermuziek. Dat bewees
het vorige week met zijn traditionele Nieuwjaarsmatinee, en dat
bewijst het nu opnieuw met het tweede concert in zijn
'bewerkings'-serie. Voor deze serie vroeg het NBE drie componisten om
een of meer stukken van een collega uit het verleden te bewerken voor
het Ensemble, en daar bovendien een eigen ouverture bij te componeren.
Leo Samama boog zich over Brahms, en Elmer Schönberger neemt in een
volgend programma Haydn onder het mes. Dat het NBE naast deze twee
gerenommeerde toondichters ook theater- en filmcomponist Vincent van
Warmerdam heeft uitgenodigd is weer zo'n prachtvoorbeeld van
verder-kijken-dan-je-neus-lang-is. Van Warmerdam ging aan de slag met
een aantal liederen van Charles Ives, de eigenzinnige pionier van de
Amerikaanse muziek. Met succes, zo bleek woensdag, ondanks de dorre
akoestiek van het hok in Muziekcentrum Vredenburg dat door moet gaan
voor een kleine zaal.
De eerste helft van het programma had een wat anarchistisch karakter,
doordat de blazers het programma in een andere volgorde uitvoerden dan
was aangekondigd, zodat niet altijd duidelijk was of nu de bewerker of
juist de bewerkte aan het woord was. Maar dat die vraag kón
rijzen toont wel aan dat Van Warmerdam iets heeft met Ives. Ook hij
hanteert uiteenlopende stijlen, die hij naar believen vermengt.
De abruptheid waarmee hij in zijn ouverture The Magnificent Yankee
van een uitbundige marsmuziek overgaat in surrealistische, langgerekte
dissonanten is uitermate Ivesiaans, evenals de tegendraadse swing van
zijn Pipe Smoking Rag - al gaat Ives dikwijls gedurfder te werk. De
ritmische wirwar van diens Country Band March is even humoristisch als
verbazingwekkend, een effect dat nog werd versterkt doordat het NBE in
deze complexe muziek zonder dirigent op koers bleef.
Een bewerking is pas zinvol als ze iets toevoegt aan het origineel.
Wat dat betreft waren Van Warmerdams instrumentaties niet alle even
geslaagd. De op zichzelf prijzenswaardige neiging om het dun te houden,
leidde soms tot een wat kale klank. Grappig genoeg waren het juist de
meest ingetogen én de uitbundigste zettingen die de fraaiste
vondsten bevatten.
Maar het succes van deze onderneming stond bij voorbaat vast, dankzij
het aandeel van sopraan Roberta Alexander, Ives-vertolkster par
excellence, die elk lied een eigen leven inblies, nu eens innig, dan
weer los en ongedwongen, en er samen met de blazers een wervelende avond
van maakte.
© Frits van der Waa 2006
