de Volkskrant van 19-04-1999, Pagina 9, Kunst, Recensie
Rumori: mieren op een bospad
De Rumori dagen. 17 en 18 april, Frascati, Amsterdam.
De oudste gast was Carl Philipp Emanuel Bach; de overige componisten waren op zijn minst een kleine twee eeuwen jonger. Toch stak Bach (een van de zonen van J.S.) verscheidene van zijn tijdens de Rumori-dagen uitgevoerde collega's de loef af op het punt van originaliteit. Zijn Fantasie in fis uit 1787, uitgevoerd door Marc Reichow, is een waar labyrint van invallen, onverwachte modulaties en grillige bespiegelingen, waarin toch telkens weer vaste bakens opdoemen.
Rumori, het festival dat sinds 1991 in Frascati gehouden wordt, heeft als onderwerp 'de organisatie van geluid'. Het programma biedt iedere keer een verrassende keus uit het werk van componisten uit heden en verleden die 'anders' omspringen met klank. Zoals de Canadese tekenfilmpionier Norman McLaren, die niet alleen de beelden, maar ook de geluiden van zijn animatiefilms rechtstreeks met pen en kwast op het celluloid aanbracht. Deze filmpjes zijn zo'n zestig jaar oud, maar van een verbluffende originaliteit.
De Eerste Vioolsonate van George Antheil uit 1923 is ook zo'n surprise uit het verleden. Het stuk, waarvan de zoekgeraakte pianopartijen pas onlangs zijn teruggevonden, wemelt van furieuze ritmes en spectaculaire erupties. Hoewel de dissonanten uitermate brutaal zijn, swingt het stuk dat het een aard heeft. Pianist Gerard Bouwhuis en violiste Heleen Hulst maakten het met hun naadloze samenspel tot een hoogtepunt van de twee marathonconcerten. Ook hun vertolking van John Cage's Six Melodies uit 1950 en het kersverse Germ van Alison Isadora was bewonderenswaardig. Germ is een knap uitgesponnen stuk, waarin de viool en de piano zich aanvankelijk in klankvelden langs elkaar bewegen, maar geleidelijk aan naar elkaar toegroeien en dan ook hun traagheid verliezen.
Rumori schonk ditmaal ruim aandacht aan het werk van Margriet Hoenderdos, die al twintig jaar actief is als componist, maar er een volstrekt eigen esthetiek op nahoudt die tot nogal onverbiddelijke resultaten leidt, getuige de zes uitgevoerde composities van haar hand. Luisteren naar muziek van Hoenderdos is als kijken naar mieren op een bospad. Er is voortdurend beweging, er is zelfs voortdurend variatie - en tegelijkertijd is er geen enkele ontwikkeling, of het moest zijn op mierenniveau.
Hoenderdos' verkenningstochten door de uithoeken van de muziek zijn niet altijd succesvol, maar afhankelijk van wat ze er aantreft zeker niet vruchteloos. De wonderlijke, met verschillende snelheden verglijdende en pulserende glissandi van haar strijksextet Maart '98 zijn tot het eind toe boeiend, en ook de op instorten staande klankruïnes van Augustus '93 zijn fascinerend, mede dankzij de geconcentreerde uitvoering van het Danel Kwartet.
Rumori is niet compleet zonder elektronische muziek, en in dat opzicht was het zelfs een uitstekend jaar. Singularity IV, een werk van de 26-jarige Kristoffer Zegers, vertrekt vanuit gesamplede stemmen die een gedroomde renaissance-muziek laten horen en daarna een visionaire transformatie doormaken naar een bundeling van elektronische klanken.
Marko Ciciliani leverde met danseres Katrina Brown een performance waarin de bizarre samenklanken van een live bespeelde, aan een computer gekoppelde piano en de bewegingen op de met triggers en microfoons toegeruste dansvloer werkelijk met elkaar in samenspraak waren.
© Frits van der Waa 2006
