de Volkskrant van 21-06-1999, Pagina 8, Kunst, Recensie
Muzikant staakt, maar het orkest speelt toch
AMSTERDAM
De sirenes van drie passerende brandweerauto's mengen zich verrassend harmonieus met het begin van de Carmen Suite. De muzikanten van het Radio Filharmonisch Orkest zitten in een grote tent midden op de Dam. 'Het zal u waarschijnlijk niet opvallen', zegt FNV-voorzitter Lodewijk de Waal in de microfoon, 'maar deze musici staken.'
Het heeft iets paradoxaals: musici die het werk neerleggen door een concert te geven. Maar het Radio Filharmonisch Orkest zou op dit moment eigenlijk in het Concertgebouw moeten zitten om muziek van Morton Feldman en Jonathan Harvey uit te voeren. Nu begeleidt het het Groot Omroepkoor in het toepasselijk gekozen Slavenkoor uit Verdi's Nabucco. Het protestconcert wordt gegeven door alle ensembles van het Muziekcentrum voor de Omroep (MCO). Naast het 'Radio Fil' en het Omroepkoor zijn dat het Radio Symfonie orkest, het Radio Kamerorkest en het Metropole Orkest. Hoewel de muziek via luidsprekers wordt uitgestraald in de richting van het Monument blijft het winkelende publiek niet massaal hangen.
'Sinds de oorlog hebben musici niet meer gestaakt', stelt Lucia van Westerlaak, bestuurslid van de vakbond FNV KIEM (kunsten, informatie en media). De muzikanten doen het ook niet van harte. 'Het druist tegen je ethiek in', vindt Edwin Blankenstein, violist in het NFO. Maar er zit weinig anders op. Zoals op een van de spandoeken te lezen staat: Aan ònze strijkstokken kan niets blijven hangen.
De kern van het probleem is dat het budget van het MCO ontoereikend is om de omroepmusici een 'marktconforme' salariëring te bieden. De Waal: 'De musici van de omroeporkesten krijgen minder dan de helft van de loonsverhoging die gewone werknemers krijgen.' Daarnaast willen de omroepmusici een betere onkostenvergoeding voor de instrumenten en een lagere werkdruk.
'Er is iets nog veel bedreigenders', zegt Bastiaan van der Werf, cellist Metropole Orkest. 'Dat zijn de plannen vanuit de directie om een differentiatie in het loon van de verschillende orkesten aan te brengen. Dat komt erop neer dat het MO en het RSO een geringere status zouden krijgen. Dat is een schrijnende gedachte. Het gaat niet alleen om het geld, maar vooral om de demoraliserende uitwerking - het idee dat je door je eigen werkgever lager wordt aangeslagen. De musici in het MO en het RSO zijn echt niet slechter dan die van de andere orkesten.'
Ook de uitspraak van de rechter in het geding dat het Holland Festival tegen de stakende musici aanspande, wekt wrevel. Van de vier afgelaste concerten moet het laatste, Diva dolorosa op 26 juni toch doorgang vinden. 'De rechter erkent het grondrecht op staking', aldus De Waal, 'maar bepaalt vervolgens dat dat maar voor driekwart geldt.'
Telkens weer worden de twee verantwoordelijke bestuurders, staatssecretaris Rick van der Ploeg van Cultuur en MCO-directeur Ben Janssen, opgeroepen 'een duit in het zakje te doen'. Van der Ploeg laat zich niet zien, maar Janssen, getooid met een blauw petje, is er van het begin tot het eind bij. 'We zitten in een impasse', zegt hij. 'Er is gewoon geen ruimte om meer te bieden dan 1 procent compensatie voor de kostenstijging.' Met een ironische grijns: 'Ik ben de bestaakte, maar ik heb veel begrip voor deze actie.'
Dan wijken de beschaafde klanken van Rameau en Bartók voor de explosieve bassen en blazerssalvo's van het Metropole Orkest, dat met Slash van Chiel Meijering het protestconcert een letterlijk daverend besluit geeft. Waarna de musici lafenis zoeken op de terrassen, zodat de horeca vooralsnog de eerste partij is voor wie de actie wat oplevert.
© Frits van der Waa 2006
