de Volkskrant van 12-02-2000, Pagina 9, Kunst, Recensie
Een glimp van goddelijke genade
Hohe Messe van J.S. Bach, door het Orkest van de Achttiende Eeuw, Gulbenkian Koor en solisten o.l.v. Frans Brüggen. 10 februari, Rotterdam, De Doelen. Herhaling: Utrecht (12/2) en Groningen (13/2).
Het is wat moeilijk om over hoogtepunten te praten bij een componist wiens oeuvre louter uit hoogtepunten bestaat - u begrijpt, het gaat hier over J.S.Bach - maar een van de onvergetelijkste momenten uit dat monumentale oeuvre doet zich voor in zijn Mis in b BWV 232, ofwel de Hohe Messe.
Het koor en het orkest zijn al een eind gevorderd in een majesteitelijke fuga op de tekst Dona nobis pacem. Dan schuift er, in een wonderbaarlijke vermenigvuldiging van stemmen, een laag koper doorheen, als een vloedgolf. En juist wanneer die de hoogste regionen van het register heeft bereikt, valt de baslijn plotseling stil, en glijden de jubelende bovenstemmen voort, los van de zwaartekracht, als een bundel licht die even door de wolken breekt.
Het is een glimpje van iets wat je zou kunnen omschrijven als 'God' of 'genade'. In een vloek en een zucht is het weer voorbij, want Bach was ook maar een gewoon mens, en wist dat hij niet dichter bij de hemel kon komen.
Inmiddels zit hij al weer bijna 250 jaar op zijn wolk en kijkt hij ongetwijfeld goedkeurend neer op Frans Brüggen en zijn Orkest van de Achttiende Eeuw, wier uitvoering van de Hohe Messe meer van dergelijke doorkijkjes bevat. Brüggen heeft als altijd het patent op een uitgebalanceerd klankbeeld dat geschraagd wordt door welhaast vloeibare baslijnen.
Niet dat de uitvoering non-stop hoogtepunten biedt. In de allersnelste gedeelten houdt Brüggen de boel nog maar net onder controle. En baszanger Detlev Roth zingt met een aardappel in de keel. Maar het Portugese Gulbenkian Koor levert een magnifieke prestatie. De innemende sopraan Hieke Meppelink en tenor Marcel Beekman verbleken ietwat naast Claudia Schubert, een alt met een grote expressieve reikwijdte, waarvoor Brüggen haar speciaal in het ingetogen Agnus Dei alle ruimte laat.
© Frits van der Waa 2006
