de Volkskrant van 27-01-2001, Pagina 9, Kunst, Recensie
Zie ginds komt Nabucco
Nabucco, van Giuseppe Verdi, door Opera in Ahoy' o.l.v. Bernard Broca en Walter Attanasi. 25 januari, Ahoy', Rotterdam. Herhaling: 27 en 28/1. Internet (27/1, 19.30 uur): Planet Internet, www.opera-nabucco.nl en www.tros.nl
Er zijn eigenlijk maar twee redenen te verzinnen om Verdi's opera Nabucco niet in een theater, maar in een sporthal op te voeren. De eerste is dat er veel mensen aan te pas komen. Want de feitelijke hoofdpersoon van dit bijbelse muziekdrama is niet koning Nebukadnezar, maar het gehele joodse volk. De tweede is dat het libretto tamelijk dwingend het optreden van een paard voorschrijft. Dat gaat niet goed op een doorsnee toneelvloer, al was het alleen maar vanwege het mestoverschot.
Ook in het Rotterdamse Ahoy', waar Nabucco dit weekeinde nog twee maal te zien is, zou dat een probleem kunnen zijn. De vloer van de hal is namelijk bedekt met een beschilderd doek van 3000 vierkante meter, dat overigens niet als zodanig opvalt. Daarover rijdt de Babylonische heerser aan het eind van het eerste bedrijf de tempel in Jeruzalem binnen, vermoedelijk op hetzelfde paard dat dienst deed bij de intocht van Sinterklaas.
Een tam beestje dus, en dat geldt eigenlijk voor de hele voorstelling. Nabucco, het werk waarmee Verdi op zijn negenentwintigste zijn naam vestigde, bevat dan wel het befaamde koorstuk Va pensiero, maar het is niet zo'n overtuigende opera. Zowel in muzikaal als theatraal opzicht heeft het werk zwakke plekken. Het verhaal, waarin Nabucco zich uiteindelijk tot het joodse geloof bekeert, bestaat uit een aantal bij elkaar geharkte elementen: de machtsstrijd tussen Nabucco en zijn snode dochter Abigaille, de liefde tussen zijn andere dochter Fenena en de joodse prins Ismaele, Nabucco's bekering tot het joodse geloof, en de onderdrukking en vrijheidsdrang van het joodse volk.
Nabucco was in 1993 de eerste Opera in Ahoy', een reeks die volgend jaar wordt afgesloten met Verdi's Il trovatore. Komende september organiseert het productiebureau Companions tevens een aantal openluchtvoorstellingen van Verdi's Rigoletto, aan de Wilhelminakade in Rotterdam. Daarna gaat het bedrijf het evangelie van de sporthalopera in het buitenland uitdragen.
De Nabucco van 2001, geregisseerd door Bernard Broca, is zeker het aanzien waard, maar vergeleken met producties als Turandot uit 1996 en Aida uit 1998 stelt hij toch wat teleur. Het versterkte klankbeeld is bijvoorbeeld beduidend minder natuurlijk dan toen: de stemmen lijken uit het plafond te komen. Het decor is sober, zelfs voor een woestijn, en dat de grote verhuisdozen waarmee voortdurend gesjouwd wordt steenblokken moeten voorstellen en geen lijkkisten wordt pas na enige tijd aanschouwelijk. Ook de personenregie is weinig uitgesproken, en kenmerkt zich voornamelijk door het in verschillende tempi af- en aandraven van grote groepen koorzangers en figuranten.
Het koor klinkt majestueus, en dat geldt ook voor de met vele blazers uitgebreide kopersectie van het Nederlands Balletorkest. Dirigent Walter Attanasi weet zijn over 3000 vierkante meter uitzwermende equipe redelijk goed bij elkaar te houden. Onder de solisten zijn het vooral Michele Kalmandi (Nabucco) en Harry Peeters (de hogepriester Zaccaria) die het oor weten te boeien. Gabriella Morigi's optreden als Abigaille is krachtig, maar wordt ontsierd door een zwalkend vibrato. Ze kan het ook zonder, wat weer voor haar pleit.
De regie voorziet in een bliksemstraal en een instortend afgodsbeeld, maar Verdi's special effects - dramatische stiltes, grote ontladingen en smeuïge melodieën - zijn uiteindelijk een stuk spannender. Vanavond is dit alles rechtstreeks te volgen via internet, voor één keer, omdat het vandaag Verdi's honderdste sterfdag is.
© Frits van der Waa 2006
