de Volkskrant van 08-09-2001, Pagina S7, Kunst, Recensie
Meer te koop dan composities voor concoursen
Internationale Gaudeamus Muziekweek. Concerten in De IJsbreker, Paradiso, Felix Meritis en BIM-huis. T/m 9 september. Radio 4: 26 september.
Een programma met nieuwe muziek in alle soorten en smaken, maar met een minimum aam dertigplussers, dat is het doel dat de stichting Gaudeamus steeds weer nastreeft bij het organiseren van de Internationale Muziekweek. Ook dit jaar is dat aardig gelukt. Het festijn biedt in totaal twaalf concerten, die zich afspelen in niet minder dan zes verschillende zalen.
De mooiste daarvan blijft Paradiso, waar het Nieuw Ensemble maandag vier van de twintig composities uitvoerde waarvan er zondag één bekroond zal worden met de prestigieuze Gaudeamusprijs. De balkons kwamen goed van pas. Met hoge uithalen slingerde de Chinese componist Huang Ruo de solopartij van zijn Yueh Fei de zaal in, en in Sonnet XXII van de Zwitser Xavier Dayer klommen de beide solisten zelfs nog een etage hoger.
Los daarvan waren het opvallend goede stukken met een heel eigen kleur, wat mede te danken is aan de onorthodoxe solo-instrumenten waarvan de componisten zich bedienen. In Huangs werk speelt een erhu, een tweesnarige Chinese viool de hoofdrol, en Dayer zet naast een countertenor een aartsluit in. Ook het met elektronische klanken verweven Afterglow van de Duitser Florian Maier en Il Colore del Rosso, een pakkend stuk van de Italiaan Jacopo Baboni Schilingi, waren stukken van een meer dan gemiddeld Gaudeamus-niveau.
Dat niveau is overigens wel aan schommelingen onderhevig. Niet alleen is het werk van de geselecteerde componisten uitermate divers, maar ook de aanvullende programmering is van wisselvallig gehalte. Dat mag, want Gaudeamus wil haar gasten laten horen dat er in de muziekwereld meer te koop is dan concourscomposities. Bij deze jaargang ligt de nadruk op de nieuwe Russische muziek - een van de gastensembles is de Studio New Music Moscow.
Afgaande op wat dit gezelschap ten gehore bracht streven veel jonge Russen naar het spirituele, en bedienen zich daarbij graag van suggestieve stijlmiddelen als stilte of bijna-stilstand. Titels als Islands of Silence (Alla Kesselman) of Letters without words (Alexei Sioumak) zijn in dat opzicht al zeer veelzeggend. Maar er zijn ook pakkender stukken, zoals het Trio voor cello, percussie en bayan (een Russische trekharmonica) van Artem Vassiliev, of het sterk vanuit de gesproken taal gedachte Chevengur van jurylid Vladimir Tarnopolski, met zijn 46 jaar een oude bok in dit gezelschap.
Iannis Kyriakides, de winnaar van vorig jaar, liet een voorstudie horen voor zijn muziektheaterwerk The Strange Death of Baruch de Spinoza, dat volgend jaar zal worden uitgevoerd door Theatergroep Hollandia. Zijn Affectio is een wonderlijk onderkoelde performance, waarin zangeres Ayelet Harpaz Latijnse teksten van Spinoza reciteert en steeds meer hangende kaarsen aansteekt. De geleidelijk uitdijende melodieën worden gesecondeerd door klaveciniste Anne Faulborn en begeleid door bijna subsonische elektronische klanken. Kyriakides' werk was daarmee het meest verrassende onderdeel van The Night of the Unexpected, die anders dan in voorgaande jaren nogal gewoontjes uitpakte, al was het optreden van speelgoedpianovirtuoze Isabel Ettenauer bepaald niet te versmaden.
© Frits van der Waa 2006
