de Volkskrant van 10-09-2001, Pagina V3, Kunst,
Gaudeamus beloont avontuur
AMSTERDAM
Het sleutelwoord van de Internationale Gaudeamus Muziekweek, zegt directeur Henk Heuvelmans in zijn jaarlijkse slottoespraakje, is 'diversiteit'. En die diversiteit komt ook tot uiting in de uitslag van het Gaudeamus Concours voor jonge componisten. Vier van de achttien door de jury geselecteerde componisten mogen volgend jaar opnieuw laten horen wat ze in hun mars hebben, en twee daarvan krijgen er ook nog een centje voor. Want als honorarium voor een nieuw te schrijven stuk stelt vijfduizend gulden, zijnde een halve Gaudeamusprijs, niet heel veel voor.
De twee deelnemers die deelwinnaars werden zijn de 23-jarige Takuya Imahori uit Japan en de Zweedse componist Palle Dahlstedt (30). De jury (de Amerikaan Frederic Rzewski, de Rus Vladimir Tarnopolski en de Nederlander Roderik de Man) kiest daarmee eerder voor het veelbelovende dan het al bewezen talent. Imahori maakte vrijdag indruk met zijn Circle of Time, een werk voor vijftien musici, dat een energieke uitvoering beleefde onder handen van het Aarre Ensemble. Het stuk is anders dan gebruikelijk niet ingedeeld in maten, en de musici reageren dan ook op elkaar en op opgestoken vingers van de dirigent. Niettemin houdt Imahori zijn zaken uitstekend op orde. Circle of Time is een dwingend betoog met imposante climaxen en verrassende wendingen, en klinkt bovendien voortreffelijk, met zijn opgestapelde lagen, die enigszins doen denken aan het vroege werk van György Ligeti.
Dahlstedt is waarschijnlijk de eerste Gaudeamus-winnaar aan wiens werk geen musici te pas komen. Zijn Anakolut, een negentien minuten durende elektronische compositie met videobeelden, is een concertversie van een museuminstallatie die vijf uur muziek bevatte. De klanken zijn allemaal gebaseerd op omgevingsgeluiden uit de stad Gotenburg, maar dusdanig versneld en getransformeerd dat ze voor de luisteraar niet meer herkenbaar zijn. Fascinerend is vooral de balans die Dahlstedt weet te handhaven tussen de vervloeiende beelden en de uitgestrekte soundtrack waarin onbestemde ruisklanken gaandeweg wijken voor doorgaande tonen.
Eervolle vermeldingen gingen naar de Fransman Christophe Bertrand en naar de Canadees Chris Paul Harman. Ook hier kiest de jury voor de jeugd en het avontuur. Bertrand is nog maar twintig, maar zijn pianotrio Treis is een volwassen compositie, compleet met moderne elementen als microtonen en speciale strijktechnieken.
Harman, die met zijn dertig jaar nog net binnen de Gaudeamus-limiet valt, kiest in zijn altvioolconcert Uta bewust voor een ongebruikelijke benadering van de vorm. Het stuk implodeert als het ware, en valt uiteen in een groot aantal, merendeels kalme en introverte onderdeeltjes die mede door het prominente aandeel van de vibrafoon toch een samenhangend geheel vormen. De solopartij werd bevlogen vertolkt door Francien Schatborn, en de uitvoering van het Noordhollands Philharmonisch Orkest en zijn dirigent Micha Hamel, die zorg droegen voor de symfonische component van het programma, was om door een ringetje te halen.
Met al die diversiteit was de opbrengst van de Gaudeamusweek 2001 heel bevredigend. En er viel meer te ontdekken dan alleen jonge componisten. Het Tatarstan State String Quartet, dat dinsdag acte de présence gaf, bleek bijvoorbeeld een ensemble van uitzonderlijke klasse, al waren de meegebrachte Tatarstaanse composities wel heel erg im Volkston.
Opmerkelijk is ook de goede opkomst van het publiek. Weliswaar zal Gaudeamus nooit enorme hoeveelheden bezoekers trekken, maar dit kleine muziekfestival heeft, anders dan sommmige in artistiek opzicht kwakkelende grote broers, een onverslijtbare formule. Want wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. En dat geldt zeker voor Gaudeamus.
© Frits van der Waa 2006
