de Volkskrant van 19-08-2002, Pagina 7, Kunst, Recensie
Ontploffend buskruit in wereld van Vermeer
Writing to Vermeer, van Louis Andriessen, door Ensemble Contemporain van de NJO Summer Academy o.l.v. Reinbert de Leeuw. 16 augustus, Schouwburg Orpheus, Apeldoorn. Herhaling: Veere, 19 augustus.
Laat niemand beweren dat de muziek van Louis Andriessen eenvoudig is. De jonge musici die vrijdag in Apeldoorn de eerste concertante versie van zijn opera Writing to Vermeer tot uitvoering brachten kunnen ervan meepraten. Speciaal het in elkaar passen van om-en-om gespeelde noten vereist een ijzeren discipline. Daarover bleken de deelnemers aan de door het Nationaal Jeugd Orkest georganiseerde Summer Academy wel degelijk te beschikken, al was soms te horen dat het niet helemaal vanzelf ging.
Andriessen, die als 'composer-in-residence' samen met dirigent Reinbert de Leeuw de cursisten heeft ingewijd in zijn idioom, kan tevreden zijn. De opera, een ode aan de schoonheid van Vermeers schilderijen, klonk zelfs in de Apeldoornse schouwburg wondermooi. En het ontbreken van het visuele element was niet echt een gemis. De toneel- en filmbeelden van librettist Peter Greenaway en Saskia Boddeke maakten de opvoeringen van tweeëneenhalf jaar terug wel heel spectaculair, maar zogen soms de aandacht van de muziek weg.
Writing to Vermeer is een eigenaardige opera, omdat er eigenlijk geen sprake is van een verhaal, maar eerder van kalmpjes voortkabbelende teksten. Het libretto bestaat uit zes gefingeerde brieven aan Vermeer, van zijn vrouw, zijn schoonmoeder en een model. Om te laten zien - en horen - dat er ook in Vermeers wereld niet alleen maar huiselijke vrede heerste, heeft Andriessen een aantal door zijn collega Michel van der Aa vervaardigde elektronische fragmenten ingelast, waarin bijvoorbeeld het kalme geklots van het grachtenwater, maar ook het ontploffen van het Delftse kruithuis te horen is. Stilletjes aan sijpelt er steeds meer van die onrust in de aanvankelijk zo serene muziek: dramatisch schurende akkoordprogressies, maar ook een burlesk renaissance-dansje op de wijs van Malle Sijmen, waarin Andriessen zijn meesterschap in het van kleur verschieten etaleert.
De vertolksters van de solopartijen zijn alle drie bewonderenswaardige zangeressen, maar Marijje van Stralen (het model) stelt Melanie Greve (Vermeers echtgenote) en Barbara Tetenberg (zijn schoonmoeder) toch enigszins in de schaduw met het volmaakt naturel van haar stemgeluid. Het kinder- en vrouwenkoortje dat Andriessen als een lijst om de solostemmen heen gecomponeerd heeft, is al even ontwapenend.
Vanavond treedt het gezelschap nog éénmaal aan, in de Grote Kerk te Veere. Maar de volgende Vermeer staat al voor de deur: op 17 oktober dirigeert De Leeuw het London Sinfonietta in de Queen Elizabeth Hall, als slot van een aan Andriessen gewijd festival.
© Frits van der Waa 2006
