de Volkskrant van 04-09-2003, Pagina 18K, Kunst katern, Recensie
Schalmeien en bazuinen
Margarete - Maximilian I: De la Rue, Isaac, Obrecht, e.a. Capilla Flamenca en La Caccia o.l.v. Dirk Snellings. ORF.
Het Vlaamse ensemble Capilla Flamenca is er in geslaagd om met deze dubbel-cd een behoorlijk complete momentopname samen te stellen van de muziek die aan de vorstenhoven van omstreeks het jaar 1500 geklonken heeft. Het Habsburgse huis was op dat moment de dominante factor in West-Europa, zowel politiek als muzikaal. Keizer Maximiliaan en zijn dochter Margareta droegen de muziek een warm hart toe, en spaarden kosten noch moeite om zich de diensten te verwerven van de bekwaamste componisten.
De eerste van de twee cd's biedt een reconstructie van een mis, zoals die ten tijde van Maximiliaans regime zou kunnen zijn uitgevoerd. De spil is Pierre de la Rue's Missa Iste est speciosa - meerstemmige pracht, die dankzij de afgewogen koorklank van het ensemble optimaal tot zijn recht komt -, afgewisseld met gregoriaanse zang en koralen van Heinrich Isaac, waarin de combinatie van orgel en jongenskoor tot wonderschone resultaten leidt.
Op de tweede cd komt de wereldlijke muziek aan de orde. De schalmeien en bazuinen van het ensemble La Caccia kunnen zeker wedijveren met het ruisend gezang van Capilla Flamenca, maar de kracht van de selectie zit hem vooral in de samenhang tussen de verschillende werken. Auteursrecht bestond nog niet, en de Renaissance-componisten citeerden dan ook naar hartelust uit elkaars werk. Hoogtepunt is een compositie van Heinrich Isaac, waarin drie verschillende melodieën met elkaar worden gecombineerd.
Medieval Manuscripts from the Art Collection of Castle Huis Bergh: Music of Attaingnant, Obrecht, le Roy e.a. Musick's Monument.
Het is een frustratie die menig museumbezoeker zal herkennen: in een vitrine ligt een prachtig middeleeuws manuscript van pakweg honderd bladzijden, waarvan je er niet meer dan twee kunt zien. De stichting Musick's Monument heeft daarvoor de perfecte oplossing gevonden, door de hele zaak op cd-rom te zetten. Zo is nu een groot aantal van de handschriften uit het bij 's Heerenberg gelegen kasteel Huis Bergh voor het publiek ontsloten via een set van vier cd-roms, die tevens een audio-component bevatten.
De uitgave ziet er even prachtig uit als de manuscripten, maar onberispelijk is ze toch niet. Om te beginnen dateert de muziek van omstreeks 1500, en heeft dus niets te maken met de getoonde manuscripten. Bovendien zijn de uitvoeringen niet al te opwindend, zodat de diverse stukjes van Attaingnant en tijdgenoten vooral geschikt zijn als achtergrondmuziek tijdens het bewonderen van de miniaturen. En daarbij is de logistiek van de cd's, zeker voor de minder ervaren computergebruikers, niet bepaald handig: de inhoudsopgave is pas op de vierde cd te vinden, de collectie bestaat uit bestanden van allerlei verschillende types, en een wegwijzer in deze wirwar is ver te zoeken. Het werk van Hans Meijer, de drijvende kracht achter dit project, is lovenswaardig, maar het ziet er toch naar uit dat het voor één mens te veel gevergd is om instrumenten te bouwen, ze te bespelen, ze op te nemen, en ten slotte ook nog de redactie te voeren over een dergelijke prestigieus project.
'O Dulcis Amor jesu': werk van Priuli en Valentini, door La Capella Ducale en Musica Fiata o.l.v. Roland Wilson. Sony.
Dat er in oude manuscripten meer te vinden is dan mooie plaatjes bewijst het ensemble La Capella Ducale, met flonkerende uitvoeringen van werken van Giovanni Valentini en Giovanni Priuli, twee componisten die in de eerste helft van de zeventiende eeuw werkzaam waren in Wenen. Op het eerste gehoor doet hun werk denken aan dat van Monteverdi, maar vooral Valentini's muziek heeft meer te bieden, nu eens in haar uitbundige, meerkorige kleurcontrasten, dan weer in haar zonderlinge harmonische verbindingen, die pas driehonderd jaar later opnieuw ontgonnen zouden worden door Franz Schubert.
© Frits van der Waa 2006
