de Volkskrant van 06-10-2003, Pagina 10, Kunst, Recensie
Verstilde kerkinterieurs en vj-explosies In de Branding
Festival In de Branding in Den Haag.
Muziek bestaat niet uit geluid alleen: dat is de grondgedachte van Het Akoestisch Drama, de titel die het Haagse festival In de Branding ditmaal heeft meegekregen. In het verleden was het festival, dat sinds 1993 elke twee jaar wordt gehouden, telkens gewijd aan één componist. Maar dat uitgangspunt is verlaten, en met succces. Het is druk in het Theater aan het Spui en de Anton Philipszaal. Bij de ingang golft een klankschap vol elektronische brandinggeluiden de passanten tegemoet.
Het Akoestisch Drama reikt van een waanzinnige performance waarin een snikkende pianist de vleugel streelt en stompt tot de felle abstractie van Karlheinz Stockhausens elektronische Gesang der Jünglinge uit 1956, die in de galmende Kloosterkerk een onvermoede reikwijdte krijgt. Er klinkt muziek van Giovanni Gabrieli, die al vierhonderd jaar geleden zijn musici in groepen over de ruimte verdeelde. Daartegenover staat een kersvers stuk van Merlijn Twaalfhoven, Alexei Larionov, een requiem, waarin een deel van het publiek (het als bezoekers vermomde Brabant Koor) halverwege opstaat en mee zingt.
Bij dit evenement schieten oren, maar vooral ogen tekort, en dat is dikwijls opzet. Zo heeft Yannis Kyriakides in Subliminal: The Lucretian Picnic boven de musici van het Asko Ensemble een smalle strook projectiedoek laten ophangen, die met een lengte van tien meter niet in één oogopslag te overzien is.
De HTM heeft op vrijdag en zaterdag vier bussen ingezet om de deelnemers aan een 'akoestischdramatische reis' naar de diverse locaties te vervoeren. Ook de bus zelf is voorzien van een klankomgeving, die een overgang bewerkstelligt van het juist gehoorde naar het volgende onderdeel.
Spectaculair is de 3D Multimedia Show in het Omniversum, die opent met een reconstructie van de bijdrage die Philips in 1958 leverde aan de wereldtentoonstelling. De klanken van Edgard Varèse's Poème Electronique lijken door de ruimte te bewegen, en op het gigantische gebogen scherm zijn de bijbehorende beelden van Le Corbusier te zien. Maar dat valt in het niet bij het akoestisch en visueel bombardement van Polytope de Cluny van Iannis Xenakis, waarvoor Branding-programmeur Roeland Hazendonk een nieuwe versie heeft gemaakt van het verloren gegane lichtspel. Verspringende laserpuntjes vormen cirkels, lijnen, patronen die elkaar doorkruisen en achtervolgen, zoals ook de klankmassa's van Xenakis door elkaar spoelen.
Beduidend fijnzinniger is Ghaf, waarin componist Klaas de Vries een hommage brengt aan de schilder Pieter Saenredam, bekend van zijn verstilde kerkinterieurs. Het is een illustere combinatie van concert en soundscape. Het Nieuw Ensemble is omringd door luidsprekers, die subtiele elektronische echo's en harmonieën toevoegen aan het spel van de musici. Fluisterklanken domineren, maar er zijn ook enkele indrukwekkende blazerssoli.
De slotavond eindigt met een uitstapje naar de wereld van dj's en vj's. Het trio x(eptional) zet stevig de beuk erin, maar doorspekt die listig met samples uit de eerder gehoorde muziek, en maakt zowaar het door Stockhausen gedemonteerde koorknaapje uit Gesang der Jünglinge weer tot een zanger uit één stuk.
© Frits van der Waa 2006
