de Volkskrant van 20-10-2003, Pagina 15, Kunst, Recensie
Siegfried Rivinius redt Ariadne-matinee Radio Filharmonisch
Ariadne auf Naxos van Richard Strauss, door het Radio Filharmonisch Orkest Holland o.l.v. Lothar Zagrosek. 18 Oktober, Concertgebouw, Amsterdam. Radio 4: 21/10, 20.02 uur.
Ariadne auf Naxos is een opera die zich als de baron von Münchhausen aan zijn eigen staart omhoogtrekt. Die staart is het gedeelte dat Strauss het laatst componeerde, de proloog. Die is nodig om uit te leggen hoe het komt dat in de eigenlijke opera een aantal commedia dell'arte-figuren rondlopen in de mythe van Ariadne.
In die proloog, een slimme vondst van librettist Hugo von Hofmannsthal, maken we kennis met de Prima Donna en de Tenor die in de opera zelf hun opwachting zullen maken, met de Componist van 'Ariadne'. Groot gekrakeel breekt uit wanneer de heer des huizes, die zowel een opera seria als een komediantenvoorstelling besteld heeft, besluit dat beide maar tegelijkertijd uitgevoerd moeten worden.
Omdat Ariadne met zijn hybride constructie lastig te ensceneren is, maar wel deksels mooie muziek bevat, past het werk zeer goed in de reeks van concertante opera-uitvoeringen van de ZaterdagMatinee-concerten. Dirigent Edo de Waart werd te zeer in beslag genomen door zijn werk aan Berlioz' Les Troyens bij de Nederlandse Opera, zodat hij het stokje heeft overgedragen aan de Duitser Lothar Zagrosek. En omdat Ronald Hoogeveen, de concertmeester van het Radio Filharmonisch Orkest, de nacht voor het concert werd getroffen door een hersenbloeding, moest in allerijl een vervanger worden opgetrommeld die Strauss' zware solopartij paraat had. Siegfried Rivinius, de eerste violist van de Duisburger Philharmoniker, arriveerde anderhalf uur voor aanvang, maar kweet zich voortreffelijk van zijn taak.
Toch was het succes van de uitvoering allereerst te danken aan de voortreffelijke cast die de Matinee bijeen had gebracht. Geen sinecure, want voor Ariadne zijn maar liefst twaalf zangers en een spreker nodig. Alleen tussen het damestrio van een najade, een dryade en een echo boterde het niet echt. Maar de Nederlandse sopraan Eva-Maria Westbroek was formidabel in de titelrol, met haar buitengewoon krachtig, maar nergens geforceerd stemgeluid. De Bacchus-vertolking van tenor Robert Dean Smith was om door een ringetje te halen, zonder gesnerp of gewapper, en de jonge Amerikaanse sopraan Celena Shafer oogstte als Zerbinetta ovaties met haar verbazende vocale acrobatiek. De Duitse mezzo Anke Vondung leverde als Komponist een gevoelvolle bijdrage.
Dat neemt niet weg dat Ariadne een raar product blijft, met van alles een beetje - recitatieven, koddige koortjes en langdradige aria's - die daarbij onevenwichtig en ondramatisch verdeeld zijn. Het helpt veel dat Strauss alles zo prachtig verpakt heeft, met verrassende instrumentale, dikwijls kamermuzikale combinaties. Zagrosek en de musici van het Radio Filharmonisch Orkest maakten er een smaakvol geheel van.
© Frits van der Waa 2006
