de Volkskrant van 27-11-2003, Pagina K23, Kunst katern, Recensie
Diep-smartelijke momenten
Boccherini: Stabat Mater en kwintetten op. 42 1 en 2. l'Archibudelli en Roberta Invernizzi. Sony.
De middeleeuwse tekst van het Stabat Mater, die beschrijft welke smarten Maria doormaakt wanneer ze haar zoon aan het kruis ziet sterven, is door meer dan vijfhonderd componisten op muziek gezet. Een van de mooiste uitwerkingen is ongetwijfeld die van Luigi Boccherini uit 1781. Boccherini maakt hierin slechts gebruik van één sopraan, die wordt begeleid door een strijkkwintet. Het is een bezetting die recht doet aan het intieme karakter van de tekst. Boccherini bewerkte het stuk twintig jaar na dato tot een versie voor drie solisten. Toch is de originele versie, die pas in 1987 in druk verscheen, eigenlijk de allermooiste – en met name in deze uitvoering door l'Archibudelli en sopraan Roberta Invernizzi.
Het vroegklassieke idioom van Boccherini heeft hier en daar een zwier die iets te luchtig lijkt voor een zo serieus onderwerp, maar daardoor komen de diep-smartelijke momenten des te sterker naar voren. Vooral de mineurklanken in het slotdeel zijn van een intense droefgeestigheid. De vocale partij is niet supervirtuoos, maar stelt daarentegen wel hoge eisen op het gebied van expressiviteit. Invernizzi zingt beeldschoon, met een bewonderenswaardig spaarzame dosering van het vibrato, en de opname, gemaakt in de Amsterdamse Waalse Kerk, is glashelder en aangenaam ruimtelijk.
l'Archibudelli, het ensemble van violiste Vera Beths en cellist Anner Bijlsma, vult het 35 minuten durende werk aan met twee van Boccherini's 125 strijkkwintetten. De bevallige muziek kan de vergelijking met die van tijdgenoten als Mozart en Haydn niet helemaal doorstaan, maar heeft toch een heel eigen reikwijdte en timbre, mede door het gebruik van twee celli, dat Boccherini in al zijn kwintetten voorschreef.
André Campra: Grands Motets. Les Arts Florissants o.l.v. William Christie. Virgin.
In zijn 'grands motets' zette de Franse componist André Campra, een tijdgenoot van Bach, de bloemetjes buiten. De drie psalmzettingen die William Christie met zijn ensemble Les Arts Florissants op de schijf heeft vastgelegd, kenmerken zich door pracht en praal en triomfantelijke loftuitingen aan het adres van de Heer. Evenmin ontbreken overtuigende schilderingen van aardbevingen en dergelijke natuurverschijnselen, die destijds nog aan een goddelijke hand werden toegeschreven, in plaats van aan gasboringen. Maar de veelal in korte secties opgebouwde stukken bevatten ook contemplatieve onderdelen waarin de massaliteit wijkt voor dunne klanken en poezelig traversospel. Christie's zangers presteren naar behoren, maar maken niettemin een wat routineuze indruk. Ook de opname kon wat aangenamer. De 'toegift',een Introitus uit Campra's Requiem, is uiteindelijk het meest diepgaande werk op deze plaat.
Arvo Pärt: Triodion. Polyphony o.l.v. Stephen Layton. Hyperion.
De van oorsprong Estlandse componist Arvo Pärt is bekend geworden door zijn aan het minimalisme verwante tintinnabuli-stijl – muziek die zich beweegt volgens de cadans van beierende klokken – maar heeft zich bekeerd tot een wat bloemrijker idioom. Gebleven is de religieuze inspiratie die aan bijna aan al zijn composities ten grondslag ligt, en ook de verdiensten van de drieklank zijn een constante factor in zijn werk.
De cd Triodion bevat acht stukken uit de jaren 1996-2002, waarin Pärt laat horen dat hij een meester is op het gebied van de a cappella-muziek. De dramatiek en de vele registers die hij door de layout van akkoorden en vocale lijnen weet te bereiken zijn verbazend, juist gezien de zuinigheid waarmee hij met zijn noten omspringt. Toch blijft zijn muziek in het algemeen introvert van karakter, en dat geldt vooral voor het enige 'wereldse' stuk op deze cd, My heart is in the Highlands, waarin countertenor David James, begeleid door een orgel, met niet meer dan drie verschillende toonhoogten een Pärt-compositie in oude stijl neerzet. Stephen Layton en zijn koor Polyphony maken in de overige zeven stukken bij vlagen veel werk van de dynamiek.
© Frits van der Waa 2006
