de Volkskrant van 09-04-2004, Pagina 25, Kunst, Recensie
Voortreffelijke cast in Peter Grimes
Peter Grimes van Benjamin Britten. Door de Nederlandse Opera o.l.v. Francesca Zambello en Mark Wigglesworth.
7 april, Het Muziektheater, Amsterdam. Herhaling: 10, 12, 16, 19, 22, 25, 28/4 en 2/5. Radio 4: 10/4, 19.02 uur.
Beklemming voert de boventoon in Benjamin Brittens opera Peter Grimes, die deze maand opnieuw te zien is bij de Nederlandse Opera. De benepenheid van een klein vissersdorp vol roddel en achterklap wordt de hoofdpersoon, de visser Peter Grimes, uiteindelijk fataal. Nu heeft Grimes de schijn tegen zich, want een van zijn scheepsjongens is op zee omgekomen, en als dan de volgende van een rots valt ligt de verdenking van 'murder most foul' voor de hand.
Componist Benjamin Britten, die zelf zijn leven lang zijn homoseksualiteit moest verbergen, moet zich sterk hebben geïdentificeerd met de figuur van Grimes, die buiten de gemeenschap staat. Het kan zijn dat er ook een fascinatie voor jongetjes in het spel was, maar in de enscenering van Francesca Zambello is er niets dat expliciet in die richting wijst.
Zambello en haar ontwerper Richard Hudson hebben een mooie balans tussen naturalisme en abstractie gevonden: de personages dragen typisch Engelse kostuums van omstreeks de voorlaatste eeuwwisseling, maar het toneelbeeld is spaarzaam: rafelige grauwe doeken suggereren dreigende wolkenluchten of zeegezichten, en in elke scène is er een gestileerde, omkrullende golf te zien die over de volle breedte van het toneelloopt, en in het laatste tafereel dreigend boven Grimes en de dode jongen uittorent.
Er loopt wel erg veel volk rond in het dorp, waardoor de karaktertekening van de meesten beperkt blijft tot een typering. Niettemin weet Britten personages als de kroegbazin 'Auntie', de laudanum slikkende Mrs. Sedley of de dweperige Bob Boles raak te treffen, met kittige klanken die soms doen denken aan operette of musical. De opera bevat vooral in het begin veel praatmuziek: de woorden zijn gevat in simpele lijnen met een minimale begeleiding. Des te doeltreffender zijn de grote scènes, waarin het koor druk door elkaar heen redekavelt en de orkestrale tussenspelen, die niet alleen de storm op zee verklanken, maar ook de turbulentie waaraan Grimes ten prooi is. Aan het slot treedt een aangrijpende kaalslag op: Grimes, opnieuw met een ontroerende eenvoud gezongen door tenor Kim Begley, wordt achtervolgd door stemmen die steeds maar zijn naam herhalen.
Grimes belangrijkste tegenspeelster, de onderwijzeres Ellen Orford, wordt vertolkt door de Duitse sopraan Brigitte Hahn, die aanmerkelijk zuiverder, maar helaas minder verstaanbaar zingt dan Janice Watson vier jaar geleden deed. De cast als geheel is voortreffelijk. Dirigent Mark Wigglesworth houdt zijn equipe zelfs tijdens de complexe kroegscènes voortreffelijk in het gareel, en hoewel het Residentie Orkest hier en daar een steekje laat vallen, handhaaft het in de uitgespaarde passages en de benarde sololijnen een psychologische hoogspanning.
© Frits van der Waa 2006
