de Volkskrant van 12-08-2004, Pagina 13, Kunst, Interview
'Ik wil terug naar de oude esthetiek'
AMSTERDAM
Fortepianist Arthur Schoonderwoerd ontdekt schat
'Conservatoria doen hier bijna geen onderzoek'
Als bladomslaander leerde hij de fortepiano kennen, in Frankrijk werd hij specialist op dit instrument. Vanavond geeft hij een concert. 'Natuurlijk speel ik Nederlandse muziek, hier liggen mijn wortels.'
Tijdens zijn studie werd Arthur Schoonderwoerd bladomslaander in Vredenburg omdat hij geld nodig had. 'Dat was echt geweldig: ik heb daar de grootste pianisten aan mij voorbij zien gaan. Op een dag gaf Stanley Hoogland daar een uitvoering op een historische piano. Dat was mijn eerste directe kennismaking. Ik had ook wel verschillende opnames met fortepiano's gehoord, maar nee, ik was niet direct gepakt door het fenomeen.'
Pas na zijn afstuderen meldde hij zich als leerling aan bij fortepianist Jos van Immerseel, die kort daarna benoemd werd aan het conservatorium van Parijs. Gezien de afkomst van Schoonderwoerds echtgenote, de blokfluitiste Clémence Comte, was de overstap naar Frankrijk snel gemaakt. 'Daar heb ik ook mijn hele netwerk opgebouwd. Ik speel veel vaker in Frankrijk, Spanje en Italië dan in Nederland.'
Binnenkort vestigt hij zich definitief in een groot huis nabij Besançon, dat voldoende ruimte biedt voor zijn collectie historische instrumenten. 'Ik heb intussen toch zeker vijftien piano's, en dat is wel een probleem. Maar goed, die heb je nu eenmaal nodig om al die verschillende repertoires te kunnen spelen.'
Plaatsgebrek is niet de enige beweegreden voor de verhuizing. Ook het culturele klimaat in Nederland speelt een belangrijke rol. 'Ik kan me niet herinneren dat er niet op kunst werd bezuinigd', zegt Schoonderwoerd. 'Ik vind dat ongelooflijk. In Frankrijk is er ten minste een minister van Cultuur en wordt er 2,5 procent van het nationaal inkomen aan cultuur besteed.' Voor Nederland is dat minder dan één procent.
Schoonderwoerd maakte naam met vertolkingen van muziek uit de klassieke periode, zoals het werk van Mozart dat hij vanavond in het Amsterdamse Concertgebouw een centrale plaats geeft. Maar zijn belangstelling reikt veel verder. In de nabije toekomst staan projecten op stapel met pianoconcerten van Beethoven, Schuberts Winterreise, Franse muziek van omstreeks 1900 en het werk van de in Auschwitz omgebrachte componist Viktor Ullmann. En onlangs verscheen een Sjostakovitsj-cd waarvoor Schoonderwoerd uitgebreid research verrichtte in Moskou.
Want 'muziek verandert als taal, en neemt langzamerhand de esthetiek aan van de tijd', vindt hij. 'Daar is niks aan te doen. Maar ik denk dat die muziek een stuk interessanter wordt als je teruggrijpt op de esthetiek van vroegere tijden. En daarvoor moet je niet alleen de bronnen lezen, maar ook naar schilderijen kijken, naar beeldhouwkunst en naar architectuur – dat is ontzettend belangrijk. Voor zulk onderzoek is op de Nederlandse conservatoria nauwelijks aandacht. Er wordt alleen maar doorgegeven: "Wat ik geleerd heb van meneer Brüggen, dat moet jij nu ook doen." Terwijl je juist met een groep leerlingen zo'n geweldig potentieel hebt. Zet ze allemaal aan het werk, dan doen ze ervaring op.'
Zo wil hij ook gaan werken aan het conservatorium van Barcelona, waar hij onlangs is benoemd tot docent Historische Piano. En dat die speurdrift loont, bleek wel in Rusland, waar hij totaal onverwachts stuitte op de slagwerkpartijen van het pianoconcert op.12 van de Nederlandse componist Carolus Antonius Fodor, dat hij eveneens vanavond uitvoert.
'Ongelooflijk, ik was zo blij! Ik had in het Haags Gemeentemuseum alleen maar de strijkers-en blazerspartijen gevonden, en in die Moskouse bibliotheek kwam ik opeens de trommel- en de triangelpartij tegen, die heel belangrijk zijn in het laatste deel, een marcia alla turca. Dat gebeurde twee maanden voor de opvoering.'
Cultuurvluchteling Schoonderwoerd draagt de muziek van zijn eigen land een warm hart toe: 'Natuurlijk speel ik Nederlandse muziek, daar liggen mijn wortels.' Nederland verloochent zijn muziekgeschiedenis, vindt hij. 'Bij het radioprogramma A4 draaiden ze ooit mijn cd met Nederlandse pianoconcerten, en vroegen me toen naar het nut van die cd. Het was of de grond onder mijn voeten wegzakte. Je doet je best om iets leuks te doen, en ze snappen het niet eens!'
Vanavond treedt Arthur Schoonderwoerd op in het Concertgebouw met het ensemble Cristofori en sopraan Johannette Zomer. Programma: Concertaria's en pianoconcert KV 246 van Mozart, Pianoconcert op.12 van Fodor.
© Frits van der Waa 2006
