de Volkskrant van 14-09-2004, Pagina 19, Kunst, Recensie
Gaudeamus weet hoog niveau te handhaven
Internationale Gaudeamus Muziekweek. 8-12 september: optredens van o.a. het Clash Ensemble, het Radio Kamerorkest en het Nederlands Vocaal Laboratorium in Felix Meritis, de Beurs van Berlage en de IJsbreker, Amsterdam.
Volgend jaar zal alles anders zijn en hoeven de bezoekers van de Internationale Gaudeamus Muziekweek niet meer naar adem te snakken in snikhete zaaltjes – althans als de politiek meewerkt. Zo luidde de boodschap die directeur Henk Heuvelmans het publiek meegaf bij zijn jaarlijkse slottoespraak. Het is namelijk de vraag of Gaudeamus na de bezuinigingen wel genoeg geld overhoudt om zijn intrek te nemen in het nieuwe Muziekgebouw.
Intussen kan de organisatie terugblikken op een geslaagd festival met veel uitverkochte concerten, waar een veelheid aan eigentijdse muziekstijlen te horen was. Afgezien van het slotconcert, waar het ensemble De Ereprijs een aantal ondermaatse stukken ten gehore bracht, was het niveau van zowel composities als uitvoeringen hoog.
En over de uitslag van het bijbehorende Gaudeamusconcours voor jonge componisten bestond geen controverse. Dat het werk Signature van de in 1979 geboren Fin Sampa Haapamäki eruitsprong, was bij de uitvoering door het Radio Kamerorkest van meet af aan duidelijk.
Signature is met zijn enkelvoudige bezetting eerder een ensemble- dan een orkestwerk, maar de energie, de kleurenrijkdom en de complexiteit die Haapamäki met relatief bescheiden middelen bewerkstelligt, liegen er niet om. Met enorme lef verenigt hij uitersten: zo mondt de worsteling van tromslagen en dissonanten tot twee maal toe uit in een ijle, langgerekte vioolsolo, en schemert er kort voor het slot een zweempje James-Bond-muziek (Goldfinger) doorheen. De uitvoering van Langsam und schmachtend, door het RKO en dirigent Etienne Siebens, waarin de Noor Eivind Buene schurende strijkersklanken verzoent met flarden uit Wagners Tristan, was elektrificerend.
Buene doet het zonder, maar microfoons en elektronische geluiden zijn intussen een alledaags verschijnsel in de hedendaagse muziek. In Twitch van de Australiër Anthony Pateras zijn alle musici versterkt en bespeelt een van hen zelfs een laptop. Terecht kreeg Pateras een eervolle vermelding voor zijn haarscherpe montage van geluiden, die eindigde met het aan barrels slaan van een viool, maar het best zonder dat schokeffect had kunnen stellen.
Theater hoort er ook bij. In I like things laat de Ierse componist Andrew Hamilton zangeres Natasha Lohan op en neer schuiven met een stoel en van gelukzaligheid tot wanhoop vervallen. Het eveneens Ierse Clash Ensemble leverde een sterke uitvoering van dit werk, waarin een onbenullig liedje op listige wijze wordt gedeconstrueerd. Curieus was ook Passage-Silence and Light Triptych van Max F. (pseudoniem voor de Noor Lars Petter Hagen), een trage ambient-muziek waarbij de dirigent zich aan het eind omdraait naar het publiek en het stuk besluit met een ietwat warrig, maar goed getimed verhaal over het maken van een verkeerde beweging.
Toch zijn er gelukkig ook nog composities waar de noten de dienst uitmaken, zoals Harmonies van de Bulgaar Adrian Pavlov, een stuk vol virtuoze loopjes en zoemende klankvelden.
Met een vlammend optreden liet het Nederlands Vocaal Ensemble dat eigentijdse componisten ook de menselijke stem nog altijd koesteren. Een concert in de Westerkerk, waarbij Eru Lievonen het grote orgel liet daveren en steunen in twee spectaculaire composities van de Fin Olli Virtaperko en de Cubaan Louis Aguirre maakte dit panorama van de hedendaagse muziek compleet.
© Frits van der Waa 2006
