de Volkskrant van 14-09-2004, Pagina 19, Kunst, Recensie
Bewogen zendeling overtuigend neergezet
Bonifacius, opera van Henk Alkema en Peter te Nuyl o.l.v. Peter te Nuyl en Hans Leenders. 9 september, De Harmonie, Leeuwarden. Vanavond in Stadsschouwburg Utrecht, daarna in Dokkum (18/9) en Groningen (21/9).
Een Heilige Eik, gevat in een halve huls van plexiglas, een stel felgekleurde stoelen en praktikabels, enkele attributen, zoals een bijl, een hamer en een boomstronk, plus een collectie Ivanhoe-achtige gewaden: meer is er niet nodig om het verhaal van Bonifacius uit te beelden. Twaalfhonderdvijftig jaar na zijn gewelddadige dood, zoals bekend uit de geschiedenisboekjes in 754 te Dokkum, is de befaamde zendeling verheven tot hoofdpersoon van een opera.
Aangezien het overgeleverde feitenmateriaal uit die periode nogal schaars is, konden componist Henk Alkema en librettist/regisseur Peter te Nuyl hun fantasie de vrije loop laten. Dat heeft geleid tot een mooie en onderhoudende voorstelling waarin zowaar nog wat lijntjes naar het heden worden getrokken.
Het draait natuurlijk allemaal om religie: niet alleen Bonifacius' pogingen de heidense Friezen te kerstenen komen aan bod, maar ook de strijd tussen de christelijke kerk en de islam. De crux van het verhaal is het dilemma waarvoor Bonifacius komt te staan als hij de heidense Hogepriesteres Eastra hoort zingen en daarin de Stem van God ontwaart.
Zes zangers vertolken bij elkaar elf karakters, waarvan sommige eerder nodig zijn voor de afwisseling dan voor de plot, maar dat deert niet. Voorts heeft het Noord-Nederlands Concertkoor een belangrijk aandeel. Bonifacius wordt namelijk door de makers beschouwd als een geënsceneerd oratorium, wat niet alleen terug te vinden is in de visuele uitwerking, maar ook in de muzikale opbouw met zijn duidelijk te onderscheiden nummers.
Niettemin acteren de zangers met overgave. De Britse bariton Mark Holland zet, gehuld in een paarse tabberd, een bewogen Bonifacius neer, met als hoogtepunt het moment waarop hij de bijl in de Heilige Eik zet. Countertenor Joseph Schlesinger zingt zowel Lucifer als de Paus, wat hij met veel flair doet, en Frans Fiselier en André Post zijn manhaftige krijgsheren. Bij Bonita Hyman en Tania Kross, die de beide priesteressen vertolken, zit de theatraliteit eerder in de vlammende voordracht van hun partijen. Te Nuyl voert bovendien ook van tijd tot tijd een sprekende explicateur op in de gedaante van de amateurhistoricus J.M. Minnema, een bijzonder geestige rol van Joop Wittermans. Een beetje uitleg is ook wel op zijn plaats, want de opera wordt gezongen in een mengelmoes van talen, van Fries tot Arabisch.
Alkema gebruikt in zijn muziek een veelheid van stijlen, die reiken van ietwat hoekige zettingen in de trant van In naam van Oranje, doe open de poort tot neobarok en wat gewaagder klankcombinaties, die goede diensten bewijzen op de griezelige momenten. Het Noord-Nederlands Orkest, aangevoerd door Hans Leenders, had in de aanloopfase wat problemen met wrakkige kopergeluiden, maar revancheerde zich later met smetteloos samenspel.
Bonifacius beleeft nog drie opvoeringen, waaronder die van komende zaterdag, in Dokkum, uiteraard niet onvermeld mag blijven. Want daar is het allemaal begonnen.
© Frits van der Waa 2006
