de Volkskrant van 15-11-2004, Pagina 13, Kunst, Reportage
Nooit meer zweten in het hok aan de Weesperzijde
AMSTERDAM
Muziekgebouw wordt spil in Holland Festival 2005
Na 3000 concerten valt het doek: zaal De IJsbreker wacht een toekomst van feesten en partijen. De directeur, beschimpt en vers gelauwerd, verhuist strijdlustig naar 't IJ.
Het Zingende Oog heet de multimediavoorstelling waarmee Muziekcentrum De IJsbreker wordt uitgeluid, 24 jaar na het eerste officiële concert. Het einde van een tijdperk.
Voor het laatst zweten tweehonderd man in het 'hok' aan de Weesperzijde, waar in muzikale bloeitijden de temperatuur kon oplopen tot boven de dertig graden. Nu lonkt een toekomst van bruiloften en partijen.
Als podium voor nieuwe muziek, in 1979 opgericht door Jan Wolff, verwierf De IJsbreker wereldfaam. In een kwart eeuw waren er meer dan drieduizend concerten. De omstandigheden waaronder gewerkt moest worden, bleven bar. Volgende week verhuizen de burelen naar de Piet Heinkade, en wordt de organisatie omgedoopt tot Muziekgebouw aan 't IJ. De eerste concerten in het nieuwe gebouw zijn in mei. Ertussenin vallen nog wat IJsbrekerconcerten op andere locaties.
In Het Zingende Oog blijkt de 27-jarige componist Mendel Hardeman verschillende disciplines te combineren. Uitgangspunt is het vertalen van videosignalen naar geluid. Daartoe zijn de spelers uitgerust met cameraatjes; de basgambist draagt hem op het voorhoofd, de toetseniste tooide er haar polsen mee, en de blokfluitiste heeft 'm aan haar blokfluit. Het decor bestaat uit projectie- en videoschermen en zwart-witte strepen in allerlei maten. Beeldmateriaal dat zich blijkbaar goed leent om geluid mee op te wekken.
Een magisch moment doet zich voor wanneer er neuriënde stemmen vanuit het publiek opklinken. Tussen gemoduleerde geluiden door klinken enigszins verzakte muziekjes op basis van harmonische schema's uit de barok. Als geheel maakt de voorstelling een wat experimentele indruk.
Directeur Wolff wil ook in het Muziekgebouw plaats blijven inruimen voor dergelijke voorstellingen. 'Dit is de voorhoede van de muziekpraktijk,' zegt hij na afloop. 'Ik ben trots op wat we daar voor hebben kunnen doen.' Wolff, die behalve zijn laatste IJsbrekerconcert ook een 63e verjaardag te vieren heeft, plus de muziekprijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds waarmee hij donderdag werd gelauwerd wegens zijn onvermoeibaar ijveren voor de nieuwe muziek, ligt onder vuur. De Amsterdamse Kunstraad en de Raad voor Cultuur hebben te elfder ure bedacht dat er maar een nieuwe beheersstructuur voor het Muziekgebouw moet komen.
Wolff slaat terug, gispt in een toespraak het 'lawaai en gedonder', en trekt het beoordelingsvermogen van de nieuwe adviescommissie 'die voorbij gaat aan zeven jaar van beleidsplannen' openlijk in twijfel.
Zijn apologie wordt lang beapplaudisseerd door musici en andere IJsbrekergetrouwen. In het publiek bevindt zich Raad voor Cultuurlid Renée Jonker, voormalig Asko-slagwerker. Sleutelfiguren uit de ensemblewereld ontbreken.
Goed nieuws is er ook: de kantoren van het Holland Festival verhuizen mee naar het Muziekgebouw, dat tijdens het festival van 2005 de centrale muzieklocatie zal zijn. Wolff: 'Dat wordt eenzelfde explosie als vijfentwintig jaar geleden.'
© Frits van der Waa 2006
