de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 25 januari 2005 (pagina 19)
Boeiende tocht met pelgrim Frans Liszt
Liszt: Années de Pèlerinage. Door Yoram Ish-Hurwitz. 23 januari, Toonzaal, Den Bosch.
Tournee: www.pelgrimsjaren.nl.
Als je bedenkt dat Franz Liszt al bijna honderdtwintig jaar dood is, is het verbazend hoeveel
gedetailleerde gegevens er over zijn leven bewaard zijn gebleven - niet alleen met welke dames hij
optrok, maar ook welke boeken hij las, hoe laat hij opstond, enzovoort.
Het zijn deze en dergelijke feitelijkheden die Pelgrimsjaren, een project van pianist Yoram
Ish-Hurwitz, tot meer maken dan een muzikale sportprestatie. De 36-jarige Ish-Hurwitz, Nederlander met
een Israëlische achtergrond, heeft zich uitgebreid verdiept in de Années de Pèlerinage,
de drie bundels die Liszt uit eigen werk samenstelde, en die in feite zijn hele levensloop omspannen.
Na de reeks op drie SACD's te hebben vastgelegd, brengt Ish-Hurwitz haar nu ook op diverse concertpodia
ten gehore. Om de autobiografische achtergrond van deze muziek te belichten, heeft hij auteur
Frédéric Bastet en acteur Carel Alphenaar uitgenodigd zijn recitals van inleidingen te
voorzien.
Bastet en Alphenaar doen dat met stijl en verve, in een ogenschijnlijk luchtige, maar verre van
oppervlakkige samenspraak. Ze leggen uit hoe de door Liszt ondernomen pelgrimstochten in toenemende
mate werden beheerst door het spirituele: bij de eerste reeks gaat het nog om natuurindrukken, opgedaan
tijdens een reis door Zwitserland, de tweede is de neerslag van Liszts kennismaking met de Italiaanse
renaissancekunst, waarna de derde reeks, opgetekend aan het eind van zijn leven, vooral gezien moet
worden als een religieuze queeste.
Met een lengte van drie maal drie kwartier (zonder inleiding) gaat het programma de omvang van een
gewone concertavond nogal te buiten, en er zijn voor het publiek dan ook speciale arrangementen waarbij
ook de inwendige mens aan zijn trekken komt.
Liszt geldt allang niet meer als de virtuoos en producent van klaviertechnisch klatergoud waarvoor hij
tijdens zijn leven versleten werd, maar dat neemt niet weg dat acrobatiek en vingervlugheid ook in
deze muzikale geloofsbrieven meer dan eens opgeld doen. Ish-Hurwitz geeft de pelgrimages welbespraakt
gestalte, waarbij zowel de muzikale ansichtkaarten als de spirituele verdieping in volle luister naar
voren komen, al is het opvallend dat hij juist in de minder veeleisende hymnische passages de
opeenvolgende akkoorden menigmaal nodeloos in elkaar laat overvloeien.
Fascinerend hoogtepunt is de Fantasia naar Dante waarmee de tweede reeks besluit: een hels
moeilijke opeenstapeling van draperieën, melodielijnen en samenklanken waarin Ish-Hurwitz
niettemin tovert met kleur en reliëf. Maar niet minder indringend is de concentratie waarmee hij in
de derde reeks de muzikale kern weet te scheiden van de toch nog aanwezige tierlantijnen en in het
laatste Sursum corda vehementie en essentie met elkaar weet te verbinden.
© Frits van der Waa 2006
