de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 31 januari 2005 (pagina 10)
Weefgetouwen ratelen in nieuw cultuurpaleis
Weef! door De VeenFabriek o.l.v. Boukje Schweigman en Theun Mosk. 27 januari, Scheltema, Leiden.
Herhaling: 28 t/m 30/1, 2 t/m 6/2, 9 t/m 13/2.
Het is onbegrijpelijk dat een pand in een oude binnenstad zomaar een halve eeuw leeg kan staan, maar
voor de kunst is het op den duur blijkbaar een goede zaak. Paul Koek, voorheen slagwerker, nadien
regisseur bij ZT Hollandia, en nu leider van zijn eigen ensemble De VeenFabriek, heeft in het Leidse
pand Scheltema een nieuw cultuurpaleis gevestigd. Hoewel, paleis... bij het betreden van de eerste
ruimte heeft de bezoeker door kale dakspanten nog steeds zicht op de blote hemel, zo bouwvallig is de
voormalige wollendekenfabriek.
De voorstelling Weef! heeft de bedoeling de toeschouwer datzelfde gevoel van verwondering
deelachtig te maken als waarmee het gebouw de makers vervulde. Daarom volgt elke bezoeker op zijn
eigen houtje het traject door het pand dat regisseuse Boukje Schweigman en vormgever Theun Mosk voor
hem hebben uitgestippeld. De toekomstige activiteiten in Scheltema zullen zich afspelen op het
kruispunt van cultuur, wetenschap en techniek, en zo belicht Weef! dan ook de historie van het
gebouw, door het wolproductieproces te volgen, van schaap tot deken.
Dat lijkt prozaïsch, maar het effect dat deze theatermakers bereiken is allereerst poëtisch.
De tocht duurt niet lang - misschien drie kwartier - maar heeft de kwaliteit van een droom. Glimlachend
leiden jonge gidsen de bezoeker door een labyrint van schapenvachten en wollen draden, reiken plukjes
wol aan en sporen aan tot tasten en ruiken. Het door Koek ontworpen geluidsdecor is al even sensueel.
Vanuit wanden en vloeren sijpelen stemmen, tinkelende tonen, en industrieel geratel van weefgetouwen.
Ook een voelbaar kloppende stoel en een levende slagwerker ontbreken niet. Maar het mooiste moment is
een tocht in een coconfauteuil door een onzichtbare ruimte, waar tintwisselingen gepaard gaan met
zoetgevooisde, licht archaïsch aandoende blokfluitmuziek.
Hoewel de overrompelende schoonheid in het verloop van de tocht wijkt voor een wat zakelijker entourage
met loketten en typemachines, blijft de ambiance uiterst vriendelijk, en loopt de reiziger zelfs kans
om ten slotte onder de wol gestopt te worden, met het verzoek een eigen bijdrage aan het project te
leveren. Want niet iedereen overkomt hetzelfde in deze voorstelling. Maar aan het eind is er voor alle
bezoekers een kom warme soep - een welkome traktatie, aangezien de verwarmingsinstallatie in het nieuwe
Scheltema nog aangelegd moet worden.
© Frits van der Waa 2006
