de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 4 maart 2005 (pagina 14)
Krachtmeting met Berio tot mislukken gedoemd
Berio en De Vries. Charlotte Riedijk, Johanna ter Steege, Wim Vos, Peppie Wiersma en Godelieve
Schrama. 2 maart, Lantaren/Venster. Tournee, Rotterdam. Herhaling: Amsterdam (12 maart) Maastricht
(15 maart), Groningen (16 maart), en Rotterdam (19 maart). Radio 4: 30/3, 20.00 uur.
Paul van Ostaijen is uit in België. Daar kwam de componist Klaas de Vries achter toen hij, na enkele
jaren in Antwerpen gewoond te hebben, zijn nieuwste compositie bij Vlaamse podia onder de aandacht
bracht.Men toonde geen interesse voor Deep Blue Marine, een vijfdelige liedcyclus op teksten van Van
Ostaijen - of misschien was het dat de naam van De Vries geen belletje deed rinkelen.
In Nederland ligt dat gelukkig anders. Daar wordt De Vries, die vorig jaar 60 werd, op 19 maart
gehuldigd met een geheel aan zijn werk gewijd feestprogramma. Aangezien De Vries al jaren doceert aan het conservatorium van Rotterdam, wordt het festijn gehouden
in Lantaren/Venster. Uiteraard zal ook de nieuwe liedcyclus daar te horen zijn.
Opnieuw, want het werk beleefde woensdag al zijn première in het programma Circles, een project
van de Stichting Octopus. Het uitvoerende ensemble verkoos het naamloos te blijven, misschien ook omdat
het niet acht, maar twaalf armen telde (inclusief die van licht- en decorontwerpster Desirée van
Gelder).
Deep Blue Marine is geschreven voor dezelfde bezetting als het befaamde Circles uit 1960
van Luciano Berio: sopraan, harp en twee slagwerkers. De twee stukken staan hier tegenover elkaar, en
daarmee heeft De Vries zich wel wat op de hals gehaald.
Explosief en gefragmenteerd als ze is, blijft de muziek van Circles nog altijd even prachtig
én oorvriendelijk. Elke krachtmeting met zo'n stuk is eigenlijk bij voorbaat tot mislukken
gedoemd, zelfs als je het over een heel andere boeg gooit, zoals De Vries in dit geval gedaan heeft.
Terwijl Berio in zijn toonzetting van Cummings-gedichten de instrumenten vooral gebruikt als
verlengstuk van de stem, kiest de Vries ervoor om met behulp van het slagwerk de harp uit te vergroten
tot een soort 'superharp'. De teksten (gezongen door Charlotte Riedijk en gezegd door 'diseuse' Johanna
ter Steege) vormen een aparte laag.
Je kunt je afvragen of het nu wel zo slim is geweest die gesproken partij zozeer op de voorgrond te
stellen. In het middelste van de vijf delen, op de absurdistische prozatekst Merkwaardige aanval,
werkt ter Steege's getater heel goed, maar ook in de overige vier delen heeft de tekst de neiging de
noten te overvleugelen.
De rol van Charlotte Riedijk, in Circles nog zo flamboyant, blijft daardoor delen aan de
bescheiden kant, met veel vocalises en gemurmel. Het neemt niet weg dat De Vries met Deep Blue
Marine zijn affiniteit met literaire teksten benut om diep in zijn fantasie te delven en zijn
gehoor zo een klankschap vol spirituele doorkijkjes en verrassende vergezichten voor te schotelen.
© Frits van der Waa 2006
