de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 15 maart 2005 (pagina 17)
Minimalisme in nieuw pak
Werk van Koolmees, Riley, Ter Veldhuis, Beljon en Reich, door Orkest de Volharding o.l.v. Jussi
Jaatinen. 9 maart, Felix Meritis, Amsterdam. Herhaling: Den Haag (31/3), Rotterdam (2/4).
Met het programma City Life keert Orkest de Volharding in zekere zin terug naar zijn wortels.
Niet alleen speelde het gezelschap in de jaren zeventig als socialistisch strijdorkest op pleinen,
werven, en andere grotestadslocaties, het bracht daar ook zijn eigen variant van de toen nog bijzonder
moderne minimal music.
Beide aspecten komen aan bod in City life, maar de ambiance is iets respectabeler: het
eerste concert van de reeks vond plaats in Felix Meritis en maakte deel uit van de serie die de
Stichting Kamermuziek Amsterdam daar organiseert. Hetgeen aantoont dat kamermuziek een rekbaar
begrip is, want op het hoogtepunt van het optreden stonden er twintig musici op het podium en
benaderde het geluidsniveau dat van een popconcert.
Omdat New York de bakermat is van het minimalisme was het een zinnige gedachte het stuk dat aan
de basis van deze stroming in het programma op te nemen: In C van Terry Riley is inmiddels veertig
jaar oud, maar heeft nog niets aan vitaliteit ingeboet. De overige vier stukken waren nieuw, of
in elk geval in een nieuw jasje gestoken. Zo bewerkte Hans Koolmees zijn jazzband-compositie
Les Fumées. Het stuk, genoemd naar een schilderij van Paul Signac van de Rotterdamse haven,
combineert schurende akkoordopstapelingen met knipoogjes naar een big-band-idioom, inclusief
lopende bas en wulpse vibrafoon.
Wat Morgen, een nieuw werk van Gerard Beljon, met het stedenthema te maken heeft werd niet
duidelijk. Het stuk biedt veel rumoer, maar met zijn vervloeiende, uiterst elementaire
akkoordopeenvolgingen heeft het nog het meest weg van een uit de hand gelopen harmonieleeroefening.
Dan zit Cheese Cake van Jacob ter Veldhuis strakker in het pak. Het muzikaal verhaal is eenzijdig
en de combinatie van live-muziek en gesamplede spraakfragmenten is ontleend aan Steve Reich, maar
het verknippen van woorden en medeklinkers uit een toespraak van Dexter Gordon is wel geestig.
Reich is hoe dan ook de betere componist. Dat was te horen in diens City Life, solide sluitstuk
én spil van het programma. De bewerking van Volharding-programmeur Anthony Fiumara klinkt
uitstekend. Doordat de gesamplede claxons en sirenes worden toegevoegd door levende toetsenisten
klinkt het resultaat soms minder strak, maar het ontdoet de ingeblikte klanken wel van hun machinale
karakter.
© Frits van der Waa 2006
