de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 12 januari 2006 (pagina K18)
Braziliaanse huppelolie
Villa-Lobos: Bachianas Brasileiras. Nashville Symphony Orchestra o.l.v. Kenneth Schermerhorn
(3 cd's). Naxos.
Van de ruim tweeduizend werken die Heitor Villa-Lobos (1887-1959) heeft gecomponeerd zijn de
Bachianas Brasileiras wel het meest bekend. Het is een puike titel natuurlijk, die goed de
lading dekt van de negen stukken, die zijn ontstaan tussen 1930 en 1944. Villa-Lobos beleed hierin
zijn liefde voor de muziek van Bach en voegde er een stevige scheut Braziliaanse huppelolie aan toe.
Helemaal mengen doet dit brouwsel overigens zelden. Onderin horen we een sediment van Bach-akkoorden
en sequensen (stukjes muziek die telkens een stapje hoger of lager worden herhaald), en bovenin
dobberen zwoele melodieën en gepeperde ritmes. De sound doet ook meer dan eens denken aan
filmmuziek - maar dat is Villa-Lobos' schuld niet, eerder die van de Hollywood-componisten die in
zijn kielzog zijn gevolgd.
Dat ze alle negen bij elkaar in een doosje terechtkomen is een uitzondering, en in dit geval te
danken aan het Nashville Symphony Orchestra en zijn nog voor voltooiing van dit project overleden
dirigent Kenneth Schermerhorn. Helemaal subliem zijn de uitvoering en opname niet, en vooral de
Braziliaanse sopraan Rosana Lamosa doet bij de hoge noten sterk denken aan Sneeuwwitje in de
gelijknamige Disney-film. Maar de afwisseling van gedegen fuga's, zoete zwijmelingen en puntig
klop- en tikwerk maakt deze bundeling alleszins aantrekkelijk.
Moon, sun & all things: Baroque music from Latin America 2. Ex Cathedra o.l.v. Jeffrey Skidmore.
Hyperion.
Een iets vanzelfsprekender amalgaam van Europees muzikaal handwerk en Zuid-Amerikaanse swing is te
beluisteren op de tweede collectie met Latijns-Amerikaanse barokmuziek die Britse onderzoeker
Jeffrey Skidmore samenstelde voor het Hyperion-label. Met zijn ensemble Ex Cathedra laat hij horen
dat dit huwelijk in elk geval lustvol is. De zestien bijeengebrachte composities stammen uit het
Mexico en het Bolivia van de 17de en 18de eeuw en zijn geschreven door volkomen onbekende
componisten als Francisco Lopez Capillas en Juan de Araujo. De teksten reiken van Latijn tot
Spaans en zelfs Indiaans. De uitvoering, onder leiding van Skidmore zelf, is zonder meer
aanstekelijk.
Ginastera en Montsalvatge: harp concerti. Godelieve Schrama en Radio Kamer Orkest o.l.v.
Gérard Korsten. NorthWest Classics.
De Argentijn Alberto Ginastera leefde onmiskenbaar in een ander tijdsgewricht dan Villa-Lobos. Zijn
Harpconcert uit 1959 heeft niet de goedmoedigheid die veel neoklassieke muziek aankleeft,
maar combineert suggestieve bijna-stiltes met surrealistische akkoordbrekingen waarin de tonaliteit
verduisterd raakt. Toch ontbreken de gepeperde ritmes hier evenmin. Het Radio Kamer Orkest en
harpiste Godelieve Schrama klinken wat spichtig in deze registratie. Nog hallucinanter - althans
aan het slot - is het dertig jaar oude Harpconcert van de Catalaan Xavier Montsalvatge, die
zich graag liet inspireren door Cubaanse muziek. Om de mager gevulde cd vol te maken, volgen drie
solo-sonates van de 18de-eeuwer Antonio Soler, een voorschot op Schrama's volgende plaat.
Esther Steenbergen: Repertoire (Villa-Lobos, Piazzolla, Dyens, Lauro, Brouwer). Etcetera.
Esther Steenbergen, rijzende ster aan het gitaarfirmament, gaat terug naar de roots, niet
alleen van het gitaar-repertoire, maar ook naar die van de muziek zelf. Zo laat ze de door vele
aspirant-gitaristen platgespeelde Preludes van Villa-Lobos bijkleuren door een subtiel
deinende ritmesectie. Ook in de andere werken, van onder anderen de Cubaan Brouwer, de Argentijn
Piazzolla, en de Venezolaan Lauro staat het ritmische aspect - en het muziekplezier - voorop.
© Frits van der Waa 2006
