Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 13 april 2006 (pagina 15)

Rot zet de woorden van Mattheus waar nodig naar zijn hand

Mattheuspassie, van J.S. Bach en Jan Rot. Residentie Orkest, Residentie Bachkoor, Haags Matrozenkoor en solisten o.l.v. Jos Vermunt. 13 April, Dr. Anton Philipszaal, Den Haag.

'Schiep God ons, of zou het toch andersom zijn?' Je hoort als het ware het gekraak waarmee de oude Bach zich omdraait in zijn kist als de bas deze woorden zingt in de aria die oorspronkelijk Gerne will ich mich bequemen heet. Geloofstwijfel was Bach vreemd, zijn 'hertaler' Jan Rot daarentegen vindt het belangrijk twee kanten van de medaille te laten zien in zijn Mattheuspassie.

De cd is er al een poosje, uitgebracht op het prestigieuze DGG-label nog wel. Toch was pas afgelopen dinsdag te horen hoe een levende vertolking van Jan Rots Neder-Matthäus klinkt.

Alsof het gedrukt staat, zou je bijna zeggen. Want wat Rot zich ook veroorlooft in zijn hertaling, die bij vlagen zelfs de gedaante aanneemt van een compleet nieuwe berijming, of zich vermeit in historische en theologische commentaren, één ding staat voorop: ze bekt geweldig. Daarvoor was natuurlijk ook de ganse schaar aan uitvoerenden medeverantwoordelijk: het naar recente Bachmaatstaven gigantische Residentie Bachkoor, dat een Nederlandse dictie met mooie open klinkers bezigde, het Haags Matrozenkoor, en de bijna compleet uit vaderlandse kringen gerekruteerde solisten-equipe. Alleen de ingeburgerde tenor James Doing en de uit een overzees gebiedsdeel stammende alt Tania Kross riepen met hun tongval lichte associaties wakker met een in oude stijl gespeelde Gijsbreght van Aemstel.

Hoe kundig en gewetensvol de zangers en de musici van het Residentie Orkest zich onder Jos Vermunt ook aan hun taak wijdden, toch was hun vertolking in muzikaal opzicht niet van het hoogste niveau. DGG zal zich bij zijn keuze voor deze uitvoering dan ook in de eerste plaats hebben laten leiden door de te verwachten verkoopcijfers. Stralende uitzondering was tenor Marcel Beekman, die als Evangelist (hier 'Verteller') alle anderen moeiteloos ontsteeg.

Rot toont zich taalkunstenaar, muzikant én dramaturg. Het zoetsappige gemijmel van librettist Picander, de koraalteksten en zelfs de woorden van Mattheus zet hij waar nodig naar zijn hand, maar Bachs noten zijn hem heilig en hij zorgt wel dat alle tekstuitbeeldingen, zoals het geselen, het hanengekraai, en het gekronkel van de slang Judas, hout blijven snijden. Virtuoos laat hij thora rijmen met Gomorra, en neemt zo menig listig loopje met de taal. Een enkele maal overspeelt hij zijn hand: zo is de bewust foute verbinding 'Jezus gaf een kreet, en de geest' wel grappig, maar op dat moment misplaatst.

Hoewel de Passie volgens Rot het zeker verdient een blijvertje te worden, mag de bewerker over dat soort passages nog wel even nadenken, en in elk geval de 'zakkende groepsmoraal' in recitatief no. 13 vervangen door 'moreel'. Want zo begrijpen alleen wielrenners het.


© Frits van der Waa 2006