de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 13 april 2006 (pagina 15)
Rot zet de woorden van Mattheus waar nodig naar zijn hand
Mattheuspassie, van J.S. Bach en Jan Rot. Residentie Orkest, Residentie Bachkoor, Haags Matrozenkoor en solisten o.l.v. Jos Vermunt. 13 April, Dr. Anton Philipszaal, Den Haag.
'Schiep God ons, of zou het toch andersom zijn?' Je hoort als het ware het gekraak waarmee de
oude Bach zich omdraait in zijn kist als de bas deze woorden zingt in de aria die oorspronkelijk
Gerne will ich mich bequemen heet. Geloofstwijfel was Bach vreemd, zijn 'hertaler' Jan Rot
daarentegen vindt het belangrijk twee kanten van de medaille te laten zien in zijn Mattheuspassie.
De cd is er al een poosje, uitgebracht op het prestigieuze DGG-label nog wel. Toch was pas afgelopen
dinsdag te horen hoe een levende vertolking van Jan Rots Neder-Matthäus klinkt.
Alsof het gedrukt staat, zou je bijna zeggen. Want wat Rot zich ook veroorlooft in zijn hertaling,
die bij vlagen zelfs de gedaante aanneemt van een compleet nieuwe berijming, of zich vermeit in
historische en theologische commentaren, één ding staat voorop: ze bekt geweldig. Daarvoor
was natuurlijk ook de ganse schaar aan uitvoerenden medeverantwoordelijk: het naar recente Bachmaatstaven
gigantische Residentie Bachkoor, dat een Nederlandse dictie met mooie open klinkers bezigde, het Haags
Matrozenkoor, en de bijna compleet uit vaderlandse kringen gerekruteerde solisten-equipe. Alleen de
ingeburgerde tenor James Doing en de uit een overzees gebiedsdeel stammende alt Tania Kross riepen met
hun tongval lichte associaties wakker met een in oude stijl gespeelde Gijsbreght van Aemstel.
Hoe kundig en gewetensvol de zangers en de musici van het Residentie Orkest zich onder Jos Vermunt
ook aan hun taak wijdden, toch was hun vertolking in muzikaal opzicht niet van het hoogste niveau. DGG
zal zich bij zijn keuze voor deze uitvoering dan ook in de eerste plaats hebben laten leiden door de te
verwachten verkoopcijfers. Stralende uitzondering was tenor Marcel Beekman, die als Evangelist (hier
'Verteller') alle anderen moeiteloos ontsteeg.
Rot toont zich taalkunstenaar, muzikant én dramaturg. Het zoetsappige gemijmel van librettist
Picander, de koraalteksten en zelfs de woorden van Mattheus zet hij waar nodig naar zijn hand, maar
Bachs noten zijn hem heilig en hij zorgt wel dat alle tekstuitbeeldingen, zoals het geselen, het
hanengekraai, en het gekronkel van de slang Judas, hout blijven snijden. Virtuoos laat hij thora
rijmen met Gomorra, en neemt zo menig listig loopje met de taal. Een enkele maal overspeelt hij
zijn hand: zo is de bewust foute verbinding 'Jezus gaf een kreet, en de geest' wel grappig, maar
op dat moment misplaatst.
Hoewel de Passie volgens Rot het zeker verdient een blijvertje te worden, mag de bewerker over dat
soort passages nog wel even nadenken, en in elk geval de 'zakkende groepsmoraal' in recitatief no. 13
vervangen door 'moreel'. Want zo begrijpen alleen wielrenners het.
© Frits van der Waa 2006
