de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 17 mei 2006 (pagina 17)
NedPho vertolkt krachtig Adams' kolkende wateren
Adams en Beethoven, door het Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Yakov Kreizberg. 15 Mei, Concertgebouw, Amsterdam.
Als er één componist is die de blijmoedigheid in de hedendaagse muziek heeft teruggebracht,
is het wel John Adams. Hij was ooit het broekje onder de minimalisten, nadert intussen de zestig en
schrijft al lang geen minimal music meer. Dat heeft hij trouwens nooit echt gedaan: herhaling zit
hem in het bloed, dat wel, maar expansiedrift net zo goed. Het was de afgelopen dagen weer eens te horen
bij het Nederlands Philharmonisch Orkest. Daar klonk Adams' Harmonielehre uit 1985, in combinatie
met de Zevende Symfonie van Beethoven, volgens chefdirigent Yakov Kreizberg een minimalist van
het eerste uur. Daar zit iets in: Beethoven woekerde immers met zijn thematische uitgangspunten – maar
net als Adams haalde hij daarbij het onderste uit de kan.
Luisteraars in Utrecht, waar het orkest eerder op zondag speelde, bleven verstoken van deze
interessante koppeling, en kregen Brahms in plaats van Adams. Het NedPhO was zeker beducht voor een lege
zaal. Jammer, want verder doet het gezelschap op een uitstekende manier aan publiekswerving. De korte
toelichtingsdocumentaires die in de wandelgangen vertoond worden zijn een schot in de roos, en het
besluit alle jongeren een zacht prijsje te rekenen voor de concerten getuigt van visie op de toekomst.
Ook over het heden wordt gewaakt. Het NedPho floreert onder de Russische Amerikaan Kreizberg die nu
drie jaar de touwtjes in handen heeft. Met zichtbaar plezier stortte hij zich maandag in Amsterdam de
kolkende vaarwateren van Adams' Harmonielehre, dat zijn titel ontleent aan een leerboek van
Schönberg, maar dat muzikaal vooral een hommage is aan Mahler. De afgrondelijke, emotionele
toonstapelingen in het tweede deel laten daarover geen twijfel bestaan.
Anders dan Mahler laat Adams echter ook de zonzijde zien; vooral het slotdeel is een euforisch
stemmende onderdompeling in een golfslagbad vol instrumentale kleuren. Het orkest overtrof zichzelf
daarna nog in de mokerende ritmes van Beethoven, waarin Kreizberg de geledingen scherp hoorbaar maakte,
en ze tegelijkertijd verenigde tot een dwingend betoog, waarin het trouwens ook niet schortte aan
blijmoedigheid.
© Frits van der Waa 2006
