Let op: de website is verhuisd naar fritsvanderwaa.nl

de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 september 2006 (pagina 15)

Spaanse kruiderijen duidelijk aanwezig in Leoz' strijkkwartet

Werken van Jesús García Leoz door het Mondriaan Kwartet en Daniël Kramer. Muziekgebouw aan 't IJ, Amsterdam, 12 september. Herhaling: Heerenveen (17 september), Amsterdam (deels, 23 september), Bussum (14 oktober).

Via het Waterlooplein, waar verzamelaar Gert Jan Blom jaren geleden een langspeelplaat met het Strijkkwartet op.2 bemachtigde, is de muziek van Jesús García Leoz op het podium van het Muziekgebouw beland. Leoz, die in 1904 werd geboren, was in zijn tijd de meest vooraanstaande componist van de Spaanse filmindustrie. Voor de concertzaal heeft hij heel weinig geschreven, en dat weinige is na zijn vroege dood in 1953 in het vergeetboek geraakt.

Het Mondriaan Kwartet heeft het bewuste strijkkwartet al eens eerder uitgevoerd, maar brengt nu een geheel aan Leoz gewijd programma. De twee uitgevoerde stukken worden door explicateur Huib Ramaer verhelderend aangevuld met een lezing en lichtbeelden. Dat helpt, want het pianokwartet, dat evenals het kwartet uit de jaren na de oorlog stamt, komt er niet zo florissant uit. De muziek wordt gedomineerd door breed golvende, in octaven gespeelde melodieën met een hoog cinemagehalte. De intonatie van de drie strijkers laat bovendien te wensen over, en het spel van pianist Daniël Kramer is zo ruwgebolsterd dat het zicht op de kern grotendeels zoek is. Desondanks zijn er aardige momenten, waaronder een reminiscentie aan Ravels Moeder de Gans, ritmische spelletjes in het afsluitende deel, en twee slotclausen die Leoz voorbereidt met een harmonische wildwaterbaan.

De uitvoering van het strijkkwartet is niet alleen aanmerkelijk bezonkener, maar het werk is ook van een kwaliteit die het hele programma legitimeert. De Spaanse kruiderijen zijn duidelijk aanwezig, de samenklanken avontuurlijker, en de manier waarop de vier partijen dooreengevlochten zijn is zowel economisch als effectief. Vooral het tweede deel, een nocturne, simpel maar niet naïef, trekt de luisteraar mee naar een eigen binnenwereld. Het derde deel heeft een melodie die elegant over de maatstrepen heen stapt, en het sprankelende slotdeel zit weer vol ritmische snaaksheden. Zonder revolutionair te zijn heeft Leoz' muziek – dit strijkkwartet althans – een hoge mate van oorspronkelijkheid.


© Frits van der Waa 2006