de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 14 september 2006 (pagina 15)
Spaanse kruiderijen duidelijk aanwezig in Leoz' strijkkwartet
Werken van Jesús García Leoz door het Mondriaan Kwartet en Daniël Kramer.
Muziekgebouw aan 't IJ, Amsterdam, 12 september. Herhaling: Heerenveen (17 september), Amsterdam
(deels, 23 september), Bussum (14 oktober).
Via het Waterlooplein, waar verzamelaar Gert Jan Blom jaren geleden een langspeelplaat met het
Strijkkwartet op.2 bemachtigde, is de muziek van Jesús García Leoz op het
podium van het Muziekgebouw beland. Leoz, die in 1904 werd geboren, was in zijn tijd de meest
vooraanstaande componist van de Spaanse filmindustrie. Voor de concertzaal heeft hij heel weinig
geschreven, en dat weinige is na zijn vroege dood in 1953 in het vergeetboek geraakt.
Het Mondriaan Kwartet heeft het bewuste strijkkwartet al eens eerder uitgevoerd, maar brengt
nu een geheel aan Leoz gewijd programma. De twee uitgevoerde stukken worden door explicateur
Huib Ramaer verhelderend aangevuld met een lezing en lichtbeelden. Dat helpt, want het pianokwartet,
dat evenals het kwartet uit de jaren na de oorlog stamt, komt er niet zo florissant uit. De
muziek wordt gedomineerd door breed golvende, in octaven gespeelde melodieën met een hoog
cinemagehalte. De intonatie van de drie strijkers laat bovendien te wensen over, en het spel van
pianist Daniël Kramer is zo ruwgebolsterd dat het zicht op de kern grotendeels zoek is.
Desondanks zijn er aardige momenten, waaronder een reminiscentie aan Ravels Moeder de Gans,
ritmische spelletjes in het afsluitende deel, en twee slotclausen die Leoz voorbereidt met een
harmonische wildwaterbaan.
De uitvoering van het strijkkwartet is niet alleen aanmerkelijk bezonkener, maar het werk is
ook van een kwaliteit die het hele programma legitimeert. De Spaanse kruiderijen zijn
duidelijk aanwezig, de samenklanken avontuurlijker, en de manier waarop de vier partijen
dooreengevlochten zijn is zowel economisch als effectief. Vooral het tweede deel, een
nocturne, simpel maar niet naïef, trekt de luisteraar mee naar een eigen binnenwereld. Het
derde deel heeft een melodie die elegant over de maatstrepen heen stapt, en het sprankelende
slotdeel zit weer vol ritmische snaaksheden. Zonder revolutionair te zijn heeft Leoz' muziek – dit
strijkkwartet althans – een hoge mate van oorspronkelijkheid.
© Frits van der Waa 2006
