de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 23 september 2006 (pagina 15)
Herkenbaar, maar geen opera
Dit stuk is in een dermate verkorte vorm in de krant verschenen dat ik hier liever de
oorspronkelijke versie laat volgen:
Alzheimer van Chiel Meijering en Bert Keizer door de Muziektheaterunie o.l.v. Johnny
Kuiper en Jurjen Hempel. Muziekgebouw, Amsterdam, 21 september. Toernee (zie www.muziektheaterunie.nl)
De voorstelling Alzheimer, aangekondigd als een 'tragikomische hersenopera', doorsnijdt
de onttakeling van de dementerende hoofdpersoon Jaap met video-interviews met wetenschappers en
andere deskundigen. Het libretto is van Bert Keizer, schrijver van het standaardwerk
Het refrein is Hein en als verpleeghuisarts eveneens een expert. Het merkbaar betrokken
publiek, ter gelegenheid van de Wereld Alzheimerdag bijeen in het Amsterdamse Muziekgebouw,
zal de tonelen met radeloze familieleden, cynische dokters en betuttelende verplegers
vast en zeker herkend hebben.
Operaliefhebbers die wellicht hoopten op een verdere psychologische dan wel amusante
uitdieping van het gegeven, zullen daarentegen van een koude kermis zijn thuisgekomen. Voor
het schrijven van een goed operalibretto volstaat het namelijk niet om dialogen te laden met
kippendrift en 'graf' te laten rijmen op 'trap af'. En de smeuïge muzikale saus waarmee
Chiel Meijering het merendeel van de twee uur durende voorstelling overgiet, maakt met zijn
eindeloze herhalingen van vierdelige akkoordschema's dat Alzheimer meer raakvlakken
heeft met de musical dan met de opera.
Minder musicalesk is Meijerings niet te stuiten neiging om onbeklemtoonde lettergrepen en
zinsdelen te benadrukken met zigzaggende notenfiguurtjes. Als Jaaps familieden aan zijn
sterfbed 'Ga nou maar' zingen is het eerste, belangrijkste woord in één noot
voorbij, terwijl 'nou maar' wordt behangen met versierseltjes.
De inherente zwakte van de partituur blijkt eens te meer wanneer Keizer de bevolking van het
verpleeghuis laat uitbarsten in oud-vaderlandse liederen. Een traditionele tophit als
In naam van Oranje doe open de poort klinkt dan merkbaar sterker dan de moeizame deunen
van Meijering.
Dankzij de ingeving om de handeling te laten becommentariëren door een pittig zingend
jongedameskoor ontstijgt de voorstelling gelukkig aan het al te prozaïsche. Meijering
voorziet ze van fraaie Bach-pastiches, en regisseur Johnny Kuiper laat ze in allerlei formaties
over het podium darren. Hoewel individueel niet erg sterk, doet dit twaalftal de verrichtingen
van tenor Hein Meens (Jaap), mezzo Eveline Karssen en de diverse andere zangers verbleken.
Ondanks de lichtvoetige muziek is Alzheimer uiteindelijk een tamelijk vreugdeloze voorstelling,
waarin de enige bevrijdende lach wordt gegenereerd door een geestige opmerking in het videofragment
van Midas Dekkers. De Muziektheaterunie, het productiehuis van Alzheimer, heeft
vergelijkbare muziektheaterprojecten in de maak over kindermishandeling en familiegeweld,
depressies en religieus fanatisme. Een gat in de markt, blijkbaar.
© Frits van der Waa 2006
