de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 25 januari 2007 (pagina 15)
Ongehoorde combinaties van westerse en uitheemse klanken
Archipel: werk van Özgen, Ueno, Jing, Tulev, Bellon, Bons, Kim en Sharafyan, door het Atlas
Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard. 23 januari, Muziekgebouw, Amsterdam.
Hoe mooi de wereld zou zijn zonder grenzen was dinsdag te horen in een eenmalig concert van het Atlas
Ensemble in het Muziekgebouw in Amsterdam. Het uit alle windstreken bijeengevlogen gezelschap liet
opnieuw horen hoe je met eeuwenoude klanken brandnieuwe muziek maakt.
Sinds zijn eerste optreden in 2002 komt het ensemble ongeveer eenmaal per jaar bijeen. Aan zo'n
multiculturele operatie kleven immers veel financiële en organisatorische problemen. Desondanks was
het Muziekgebuw mooi vol, zo veel faam heeft het ensemble inmiddels opgebouwd.
Onder de acht componisten die hier verenigd waren onder het motto 'Archipel' zijn er verschillende die al
eerder voor het Atlas Ensemble hebben geschreven. Dat is te horen aan het toegenomen raffinement waarmee
ze de voorheen ongehoorde combinaties van westerse en uitheemse instrumenten hanteren. De combinatie van
de sho, een japans mondorgel van bamboe, en de klarinet blijkt bijvoorbeeld buitengewoon effectief.
Dat gestreken broertjes en zusjes als altviool, erhu en kemençe bekoorlijke mengsels
opleveren, spreekt min of meer vanzelf. Toch is de mijn aan toontinten nog lang niet tot op de bodem
ontgonnen.
Het Atlas Ensemble is ook gegroeid in de presentatie. Drie kleinschalige stukken werden als één
aaneengesloten geheel gespeeld, met subtiel onderscheid in de belichting. Solisten opereerden vanaf twee
hoge voetstukken aan weerszijden van het podium, dan wel vanaf de balkons.
Een van de mooiste stukken van het programma was Tour à tour van Atlas-oprichter Joël
Bons, die hier een fraaie balans bereikt tussen de door de musici meegebrachte kunst van het improviseren
en zijn eigen spaarzame, maar raak gekozen noten.
Nog overtuigender was het theatrale Procession, waarin de Oezbeekse componist Artjom Kim met
hoofdzakelijk tokkelinstrumenten wonderbaarlijk verwaaiende en rinkelende geluiden oprakelt, die met
behulp van tikkende claves worden aangestuurd door dirigent Ed Spanjaard. Kim, die een half jaar terug
tijdens het Mondharpfestival nog buiten de deur werd gehouden door de immigratiedienst, mocht ditmaal
wel naar zijn eigen stuk komen luisteren.
© Frits van der Waa 2007
