de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 2 april 2007 (pagina 10)
Van Zweden geeft 'Symphonia' de allure van een Odyssee
Carter en Beethoven, door het Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Jaap van Zweden. 31 maart, Concertgebouw, Amsterdam. Radio 4: 3/4, 20.00 uur.
De combinatie van Beethovens Eroica uit 1804 en Elliott Carters Symphonia sum fluxae pretium
spei is stoutmoedig. Het was dan ook aardig geweest als het Radio Filharmonisch Orkest tijdens zijn
optreden in de Zaterdagmatinee de oorspronkelijk aangekondigde volgorde (met Beethoven voorop) had
gehandhaafd. Dan hadden we na de pauze kunnen zien hoeveel mensen er echt voor Carter kwamen.
Maar nu viel het Radio Philharmonisch terug op de beproefde volgorde, met het moderne werk eerst.
Misschien was dat de eigen inbreng van dirigent Jaap van Zweden, die de ziek geworden Ingo Metzmacher
verving. Van Zweden klaarde daarmee overigens een meer dan respectabele invalklus, want Carters
Symphonia is een even omvangrijk als veeleisend muziekstuk – een laat-20ste-eeuws
achterkleinkind, en daarmee een gepast tegenstuk van de in de vroege 18de eeuw nog veel baanbrekender
Eroica.
In vergelijking met het eerdere werk van Carter zelf is de Symphonia juist licht en toegankelijk.
De componist (dit jaar 99) voltooide het stuk op zijn 87ste, en het is een kenmerkend voorbeeld van zijn
gerijpte late stijl, waarin intellect en fantasie een fascinerende wisselwerking aangaan. Zijn
veelvormige, complexe klankwereld heeft daarmee een lichtheid en een transparantie gekregen die haar
een stuk toegankelijker maakt.
De Symphonia beleefde een glinsterende Nederlandse première, waarin Van Zweden en zijn
musici de voortdurend van kleur verschietende texturen de allure van een Odyssee gaven. Hoewel het stuk
een buitengewoon bezige en veranderlijke indruk maakt, hebben alle drie delen een eigen, zelfs
betrekkelijk traditionele identiteit, met een extravert openingsdeel, een duister middendeel een een
lichtvoetige finale.
Met een bruisende en kolkende Eroica bevestigde Van Zweden nog eens wat we al wisten –
dat hij een Beethovendirigent van formaat is. Al staat hij er niet meer zo bij te springen als vroeger.
© Frits van der Waa 2007
