de Volkskrant, Kunst & Cultuur, 7 juni 2007 (pagina K18)
Aandacht voor Gods Woord
Schütz: Opus Ultimum: Schwanengesang. Collegium Vocale Gent en Concerto Palatino o.l.v.
Herreweghe (2 cd's). HM.
Het laatste componistenwoord van Heinrich Schütz is lange tijd ongehoord gebleven. Zijn Der
Schwanengesang, dat hij op 86-jarige leeftijd voltooide, kwam pas in de jaren zeventig van de vorige
eeuw boven water.
Voor het jaar van ontstaan, 1671, is de muziek van Der Schwanengesang behoorlijk ouderwets, en
heeft meer te maken met de uitlopende renaissance dan met de vroege barok, waarin Schütz een
hoofdpersoon was. En eerlijk gezegd zit er erg weinig afwisseling in de tekst van de lange Psalm 119,
die het merendeel van de compositie in beslag neemt met het bezingen van 'De heerlijkheid der wet'. Die
ietwat fundamentalistische ongenaakbaarheid klinkt onvermijdelijk ook door in de muziek.
Met dat al staat Schütz op een eenzame hoogte temidden van zijn tijdgenoten, vooral als het gaat om
zijn aandacht voor het woord Gods. Verstaanbaarheid staat voorop, en vervolgens krijgen tekstuitbeelding
en muzikale inventiviteit alle aandacht.
Het werk is sinds de herontdekking al verscheidene malen op de plaat vastgelegd, maar de nieuwe
registratie is vermoedelijk met afstand de prachtlievendste. Dat komt door de uitwerking van de
continuo-partij: waar andere uitvoerenden volstaan met een traditionele combinatie van orgel en
strijkers, breidt Herreweghe zijn orkestpalet uit met de vorstelijke zink- en tromboneklanken van
Concerto Palatino. Het schitterende dubbelspel van de twee koorhelften wint nog aan variëteit dankzij
de passages die solistisch worden gezongen.
Pachelbel: Arien & Concerti. Kirkby, Wessel, Kobow, Mertens en London Baroque. Cavalli Records.
Johann Pachelbel was tachtig jaar jonger dan Schütz en aanzienlijk blijmoediger in zijn geestelijke
muziek – althans te oordelen naar de verzameling Arien & Concerti die het ensemble London
Baroque en vier eminente zangers bijeengebracht hebben op deze cd.
Opmaak en precisie van het boekje laten te wensen over: zo staat er met grote letters dat de componist
in 1663 is geboren, wat tien jaar te laat is, en is voor de teksten een versmald Bodoni-lettertype
gekozen, wat de onvertaalde Duitse teksten er niet leesbaarder op maakt.
Pachelbel is vooral bekend geworden door zijn intussen erg sleetse Canon in D, maar was in feite
een van de groten van zijn tijd, en een voorbeeld voor zijn jongere collega Bach. De vermenging van
geestelijke en geestige teksten in deze collectie bevestigt zijn veelzijdigheid en de uitvoeringen zijn
prima, al zijn zangers als Emma Kirkby en Klaus Mertens zulke rolmodellen van het genre geworden dat er
van hun wijze van vertolken weinig verrassends meer uitgaat.
De Manchicourt: Missa Cuidez vous que Dieu nous faille. The Brabant Ensemble o.l.v. Stephen Rice.
Hyperion.
Pierre de Manchicourt is een betrekkelijk onbekende componist uit de Renaissance, wat waarschijnlijk te
maken heeft met de geografische spreiding van zijn loopbaan (Noord-Frankrijk en Spanje). Het Brabant
Ensemble (dat overigens uit Engeland komt) laat horen dat er veel te beleven valt in zijn muziek, aan de
hand van zijn Missa Cuidez vous que Dieu nous faille en een aantal motetten.
Er klinken veel kunstige interne imitaties, alsmede van tijd tot tijd wat vreemde botsingen tussen boven-
en onderstemmen, wat te maken heeft met de mate waarin de uitvoerenden al dan niet aan kruizen en mollen
hebben gecorrigeerd. Het onbegeleide koor zingt zuiver en met toewijding, maar soms ook met erg veel
kracht, waardoor de klank wat schel wordt.
© Frits van der Waa 2007
